سیزدهمین مصاحبه از مجموعه مصاحبه های طرح ملی نظام سازی قرآنی با موضوع نظام اجتماعی قرآن با همکاری پژوهشکده­ی فرهنگ و معارف قرآن و موسسه علمی فرهنگی رویش اندیشه و معرفت در محل پژوهشکده فرهنگ و معارف در تاریخ 6 شهریور برگزار شد. این مصاحبه با حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر فاضل حسامی به عنوان مصاحبه شونده و حجت الاسلام و المسلمین دکتر یوسفی مقدم و دکتر شیعی به عنوان مصاحبه کننده در این مصاحبه حضور داشتند.

دکتر شیعی دبیر اجرائی طرح ملی نظام سازی قرآنی با ذکر مقدمه و پیشینه ای از مصاحبه های برگزار شده و معرفی اجمالی طرح نظام سازی قرآنی با طرح این سوال که تعریف مختار از نظام سازی چیست مصاحبه را آغاز نمودند. وی در ادامه افزود آیا ما در بحث نظام قرآنی با مقوله­ی نظام سازی روبه رو هستیم یا نظام یابی؟

حجت الاسلام و المسلمین دکتر فاضل حسامی در پاسخ به این سوال گفت: در ابتدا باید از تمام کسانی که تلاش می کنند تا قران از مهجوریت خارج شود باید سپاسگزاری کرد که می کوشند تا دنیای علم را با منبع فیاض قرآن آشنا کنند این بحث نظام قرآنی از نظر اینجانب به موضوع علم دینی مربوط می شود.معتقدم در این میان غفلتی صورت گرفته که ما داده های بشری را الزاما غیر دینی تصور کرده ایم و بنده با این تفکر موافق نیستم. بر این اساس اگر بخواهیم ما نظام سازی مبتنی بر قرآن کریم داشته باشیم خواه ناخواه باید از یافته های بشری بهره بگیریم. به طور مثال  مگر می توان نظام خانواده را بریده از یافته های بشری طرح کرد؟ لذا ما چاره ای نداریم از یافته های بشری غیر معارض استفاده بکنیم. غرب ستیزی به معنای علم ستیزی نیست بلکه غرب ستیزی به معنای ستیز با سلطه ی غرب است. اگر بتوان یک تعریف از نظام ارائه داد شاید بهتر است گفته شود که نظام یعنی مجموعه ای اجزای ساختار یافته ی مرتبط به هم به گونه ای که هر جزئی از این اجزا با هم اثرگذار باشند و این تاثیر و تاثر به قدری عمیق است که تغییر در یک جزء بر اجزای دیگر هم موثر است. قرآن جامعیت دارد و باید رویکرد جامع داشته باشد.در نظام سازی قرآنی باید از یافته های غیر معارض بشری هم استفاده کرد. یک تبیین عقلی و یک تبیین نقلی در این رویکرد وجود دارد. سیره ی معصومین در استفاده از یافته های بشری برای تبیین نقلی کاملا آشکار و واضح است.اینکه پیامبر فرمود علم را ولو د چین هم بود بیابید یا بحث سیر در ارض که به آموختن یافته های بشری هم تاکید دارد. در یک نظام باید یک لایه از بایدها و نباید ها را در نظر گرفته که شاید بشود عنوان لایه ی ارزشی نام گذاشت. یک لایه ای هم به عنوان تعینات خارجی وجود دارد. قرآن کریم بدلیل همه زمانی و همه مکانی بودن نمی تواند و نباید وارد تعینات زمان و مکان مشخصی بشود وگرنه لازمانی و لامکانی بودن خود را از دست می دهد. لذا باید به لایه ی بایدها و نباید ها بسنده بکند. همانطور که شهید صدر به طور کاملا دقیق این موضوع را بیان کرده اند که قرآن را به سه بخش احکام ثابت، احکام متغیر و منطقه الفراغ تقسیم بندی کرده اند. لذا در نظام سازی قرآنی باید به این نکته توجه کرد که باید دو لایه ی بایدها و نباید ها و لایه ی عینیت های خارجی توجه کرد. یافته های بشری در این عینیت ها قرارمی گیرند. در خصوص اینکه آیا استفاده از یافته های بشری با توجه به مرتبط بودن آنها بهم ممکن است یا نه باید گفت که در خصوص این نگرانی باید به نقطه ی عزیمت این یافته ی بشری توجه کرد. گاهی نقطه ی عزیمت یک یافته ی بشری از مبنا به بنا می باشد ولی گاهی نقطه ی عزیمت آن از بنا بوده و به مبنا نگاهی ندارد. ما الان به این نتیجه رسیده ایم که ساختار جمهوری در عصر غیبت یک ساختار خوبی برای اداره ی حکومت است و الان داریم از آن استفاده می کنیم و کاری هم نداریم که این ساختار بر اساس چه مبنایی شکل گرفته بلکه با مدل و الگوی فعلی آن کار داریم. با قید اسلامی برای جمهوری آن بخشهای معارضش را کنار میزنیم و از ساختار جمهوری به عنوان یک یافته ی بشری استفاده می کنیم. بنده معتقدم بر خلاف نظر بسیاری از اندیشمندان، یافته های بشری را توحیدی میدانم. مگر یافته های بشری بر اساس عقل بشری  و تجربه ی بشری نیست؟ اگر این یافته ی عقل بشری به کارآمدی منتج شد معلوم می شود که درست مسیر را طی کرده است. تجربه ی بشری یک موهبت الهی است که برای نوع بشر عطا شده است.

*این مصاحبه با طرح سوالات دیگر و ارائه پاسخ از جانب مصاحبه شونده ی محترم به پایان رسید و متن نهایی و کامل این مصاحبه پس از پیاده سازی و انجام مراحل ویراستاری در همین پایگاه منتشر خواهد شد.