به همت پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن؛
اولین هم‌اندیشی «بایسته‌های قرآنی معاصر» برگزار شد
اولین هم‌اندیشی قرآنی با موضوع «بایسته‌های قرآنی معاصر» با حضور مدیرکل اداره تبلیغات اسلامی استان قم، مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون فرهنگی استانداری قم و رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.
در ابتدای نشست حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی محمدی، دبیر هم اندیشی و مدیرعامل اتحادیه مؤسسات و تشکل های قرآن و عترت استان گفت: هدف از تشکیل این نشست بیان دیدگاه های مدیران فرهنگی استان در موضوع «بایسته‌های قرآنی معاصر» و معرفی ظرفیت های مؤسسات قرآن و عترت استان قم برای حل مسائل فرهنگی استان قم است.
نقش شهر مقدس قم در توسعه علوم و معارف قرآنی
حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم، رئیس پژوهشکده قرآن و معارف، با تأکید بر جایگاه والای پژوهش‌های قرآنی و معارفی در شهر مقدس قم اظهار داشت: «قم، که به شهر خون، قیام و اجتهاد شناخته می‌شود، به‌عنوان مرکز مطالعات اسلامی، نقش برجسته‌ای در توسعه علوم دینی ایفا می‌کند.» وی افزود این پژوهشکده مشتمل بر پنج گروه علمی تخصصی در حوزه‌های تفسیر قرآن، علوم قرآن، مطالعات تطبیقی، فرهنگنامه‌ها و معاجم قرآنی و دائره‌المعارف‌های قرآنی است.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن خاطرنشان کرد: بزرگ‌ترین کتابخانه تخصصی قرآنی کشور با بیش از ۵۵ هزار جلد نسخۀ مکتوب و دیجیتال در این مرکز موجود است که بسیاری از مقالات و تفسیرهای ناتمام، با اتکاء بر مطالعه در این مجموعه ارزشمند تدوین شده‌اند.
وی همچنین تصریح کرد که تمامی پژوهش‌ها تحت نظر شورای پژوهشی با رویکردی نوآورانه و تقریب‌محور نسبت به معارف قرآن و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) پیش می‌رود و اغلب مطالعات براساس مسائل روز جامعه برنامه‌ریزی می‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم به جدیدترین موضوعات پژوهشی معاصر اشاره نمود که شامل حکمرانی، مرجعیت علمی قرآن کریم و مطالعات نظام‌سازی قرآن است و تأکید کرد: از مهمترین چالش‌ها در علوم اسلامی و فرآیند اسلامی‌سازی علوم مختلف، فقدان یک جایگاه مشخص و برجسته برای قرآن کریم است که باید مورد بازبینی و بازشناسی قرار گیرد.
ضرورت جریان‌شناسی وضعیت موجود مطالعات قرآنی
محمدرضا سوقندی، مدیرکل سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم، با اشاره به گسترش جریانات شناختی و مطالعات قرآنی در سراسر جهان، تأکید کرد که این مطالعات محدود به کشور ما یا مسلمانان نیست.
وی بیان داشت: «در گذشته، مباحث تخصصی تنها توسط افرادی مسلط و متخصص در حوزه‌های مربوطه مطرح می‌شد، اما با توسعه فناوری و فضای مجازی، دسترسی به علوم مختلف به شکل چشمگیری افزایش یافته است و عرصه پژوهش‌های علمی قرآن کریم نیز از این قاعده مستثنی نیست.»
سوقندی افزود: «در ابتدا باید جریان‌شناسی دقیقی صورت گیرد تا وضعیت موجود به‌درستی تشخیص داده شود و پاسخ‌هایی علمی، متناسب با چارچوب و ادبیات تخصصی، به سوالات این حوزه ارائه گردد. همچنین فعالیت‌های قرآنی که به مرور از هم تفکیک شده‌اند، نیازمند بستری مشترک برای هم‌افزایی و تبادل علمی هستند. این معارف قرآنی باید به سبک زندگی روزمره مردم وارد شده و این سرمایه غنی و عمیق به صورت کاربردی در زندگی اجتماعی پیاده شود.»
وی در پایان سخنان خود به اهمیت مواجهه معاصر با فناوری و فضای مجازی اشاره کرد و گفت: در این حوزه، نکات مثبت و منفی فراوانی وجود دارد؛ از یک‌سو، سرعت و دسترسی بالای اطلاعات، فرصت‌ساز است و از سوی دیگر، خطر بروز پردازش سطحی علوم قرآنی و معارف اهل‌بیت(علیهم‌السلام) را در پی دارد. در حالی که چنین اطلاعاتی که می‌تواند سبک زندگی یک خانواده را تغییر دهد، نیازمند پردازشی عمیق است تا ذهنیت انسان اصلاح و رفتار او بر اساس آن بازسازی شود. همچنین، آینده جامعه بشری باید از منظر قرآن کریم به‌روشنی تبیین گردد.
بازسازی انقلابی در ساختار فرهنگی برای غلبه بر دشمن
حجت‌الاسلام و المسلمین شعبان‌زاده، مدیرکل اداره تبلیغات اسلامی استان قم، با استناد به فرمایشات مقام معظم رهبری بیان داشت: گسترش دین اسلام تنها از طریق اقامه عدل میسر می‌شود و مردم نیز با تحقق عدالت، اسلام را آسان‌تر می‌پذیرند.
وی تأکید کرد: پژوهش‌های راهبردی، بنیادین و اساسی که به تحقق عدالت در سطوح کلان حکمرانی کمک کنند، مقدمه‌ای حیاتی برای توسعه اسلام در میان مردم است و از این رو، حرکت در مسیر حکمرانی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی ضرورتی انکارناپذیر دارد.
مدیرکل اداره تبلیغات اسلامی در ادامه گفت: «هم‌اکنون کشور ما در محاصره فرهنگی گسترده‌ای قرار دارد که از طریق تحریم و نفوذ فرهنگی در حوزه هنری، محصولات فرهنگی، رسانه، خبر و شبکه‌های اجتماعی، توسط جبهه دشمن پشتیبانی می‌شود.» وی افزود: «این نفوذ فرهنگی در قالب فیلم‌های سینمایی، سریال‌های شبکه خانگی، سلطه خبری، شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی به‌طور هدفمند در حال شکل‌گیری است تا اراده، گرایش، ذائقه و ذهنیت مردم تغییر کند و بدین‌سان دشمن بتواند بر مباحث حکمرانی تأثیرگذاری کند.»
حجت‌الاسلام و المسلمین شعبان‌زاده تصریح کرد: «طبق راهبردهای رهبری، برای شکستن این حصار، نیازمند بازسازی انقلابی در ساختارهای فرهنگی هستیم تا به نقطه‌ای از قدرت دست یابیم که بتوانیم افکار عمومی را به سمت اهداف معنوی و اسلامی هدایت کنیم. در این مسیر، جامعه قرآنی موظف است وارد میدان جهاد تبیین شود و نخستین گام در این راه، تشریح، تحلیل و تجهیز کامل میدان عمل است تا بتواند نقش مؤثر و تاثیرگذاری ایفا نماید.
وی ادامه داد: هم اکنون تعداد دانش‌آموزان استان قم بیش از سیصد هزار نفر است که باید با همکاری دارالقرآن های آموزش و پرورش برای این قشر برنامه ریزی منظم و دقیقی صورت گیرد.
حجت‌الاسلام و المسلمین شعبان‌زاده پیشنهاد کرد با همکاری و در جلسه کارشناسی مشترکِ اداره کل ارشاد، اداره کل تبلیغات اسلامی و اتحادیه مؤسسات قرآنی، یک یا چند اقدام مهم و ضروری در دستور کار قرار گرفته و امکانات مراکز سه گانه یاد شده هماهنگ و در راستای اقدام مذکور قرار گرفته و از پراکنده کاری پرهیزشود.
حلقه واصل میان برنامه نظری و اجرایی امری ضروری است
حسین محمودی، سرپرست معاونت اجتماعی، فرهنگی و زیارت استانداری قم، با تأکید بر اهمیت داشتن نقشه راه و برنامه‌ریزی مدون برای اثرگذاری در عرصه اجرایی اظهار داشت: در حوزه فرهنگی، اصلی‌ترین برنامه کشور، نقشه فرهنگی-مهندسی است که هدف نخستین آن، سیاست‌گذاری و اجرای قوانین با اتکاء به قرآن کریم، حاکمیت قرآن، عترت و عقلانیت اسلامی، همراه با تلاش‌های نظری و عملی در راستای تعالی هویت ملی و ارتقای عمل صالح است. سیطره و نفوذ گسترده قرآن بر تمام حوزه‌های کشور امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر به شمار می‌رود.
سرپرست معاونت اجتماعی، فرهنگی و زیارت استانداری قم گفت: محافل علمی که مأموریتشان تولید مبانی نظری و پیش‌زمینه فکری برای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری است، برای آنکه تأثیرگذار باشند، نیازمند حلقه‌های میانی هستند تا بتوانند تولیدات بنیادین خود را به اقدامات عملی و ملموس تبدیل کرده و در جامعه گسترش دهند.
سرپرست معاونت اجتماعی، فرهنگی و زیارت استانداری قم تأکید کرد: مباحث قرآنی باید متناسب با تحولات و فعل و انفعالات جامعه مطرح شده و هماهنگ شوند. همچنین موسسات قرآنی باید ارتباط خود را با ساختارهای محلی مانند مسجد، مدرسه و پایگاه بسیج مستحکم کنند و برای ارتقای این ارتباطات، می‌توانند به شیوه‌ای نظام‌مند با مؤسسات خیریه نیز همکاری نمایند.
وی افزود: رویکرد «محله‌محور» با تأکید بر محوریت مساجد و مشارکت مستقیم مردم، بهترین راهکار برای شناسایی دقیق نیازها و اجرای مؤثر پروژه‌ها به شمار می‌رود و نقش فعال مردم در مدیریت محلات باید مورد توجه و اهتمام جدی قرار گیرد. و پیشنهاد کرد مؤسسات قرآنی نیز با این رویکرد با استانداری همکاری کنند.
ضرورت توجه ویژه مدیران فرهنگی به مؤسسات قرآنی
در ادامه نشست، مدیران مؤسسات قرآنی نیز دیدگاه های خودشان در باره «بایسته‌های قرآنی معاصر» مطرح و به برخی از مشکلات مؤسسات اشاره کردند. ضرورت کار جهادی، مخلصانه و بدون چشم داشت از سوی مدیران مؤسسات و ضرورت توجه ویژه مدیران فرهنگی به مؤسسات قرآنی، اهمیت مشارکت مؤسسات در برنامه های فرهنگی قرآنی استان و وظایف مدیران در این باره، ضرورت ارتباط بیشتر مدیران فرهنگی با مدیران مؤسسات از جمله مهمترین دغدغه های مدیران مؤسسات بود.
حذف معاونت قرآن و عترت و تبدیل آن به یک مرکز تشریفاتی و کم خاصیت
در ادامه حبیب الله عزیزی، رئیس هیئت مدیره اتحادیه مؤسسات قرآن و عترت استان قم، یکی از مهمترین مطالبات مؤسسات قرآنی را انتقاد از انحلال معاونت قرآن و عترت و تبدیل آن به یک مرکز تشریفاتی دانست و تأکید کرد این کار باعث تضعیف جدی امور قرآنی و حذف بسیاری از فعالیت های قرآنی وزارت ارشاد می شود.
پیگیری طرح محله محوری و کارگروه مشترک همکاری
در پایان هم اندیشی، حجت الاسلام و المسلمین محمدی، مهمترین مصوبات هم اندیشی را به شرح زیر تبیین کرد: 1- با همکاری اتحادیه و استانداری قم، طرح محله محوری پیگیری شود. 2-جلسه مشترکِ اداره کل ارشاد، اداره کل تبلیغات اسلامی و اتحادیه مؤسسات قرآنی، در اولین فرصت تشکیل و نسبت به هماهنگ سازی اقدامات ضروری قرآنی برنامه ریزی کنند.