با عنوان «مبانی مرجعیت علمی قرآن»؛
دومین روز از کمیسیون‌های تخصصی همایش مرجعیت علمی قرآن برگزار شد
دومین روز از کمیسیون‌های تخصصی همایش ملی مرجعیت علمی قرآن کریم با عنوان «مبانی مرجعیت علمی قرآن» به همت پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم امروز برگزار شد.
مراسم اختتامیه نخستین همایش ملی مرجعیت علمی قرآن کریم در روز پنجشنبه ۴ بهمن ماه از سوی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار می‌شود.
از روز شنبه ۲۹ تا چهارشنبه ۳ دی هر روز کمیسیون‌های قرآنی با موضوعات مختلف در حال برگزاری است که دومین کمیسیون تخصصی با عنوان «مبانی مرجعیت علمی قرآن کریم» بود که امروز یکشنبه ۳۰ دی ماه برگزار شد و در این گزارش سعی شده به مقالات ارائه شده پرداخته شود.
عناوین مقالات ارائه شده
نگاهی نو به مبانی مرجعیت علمی قرآن کریم/ حسین شم‌آبادی.
مبانی قرآنی مرجعیت علمی قرآن کریم/ سیدمهدی حسینی.
تحلیل مستندات فراتاریخی بودن (جاودانگی) پیام‌های قرآن/ فریده پیشوایی.
تبیین مرجعیت علمی قرآن در پیوند با اهل بیت(ع)/ علی‌اکبر مؤمنی.
بررسی مرجعیت علمی قرآن در استنباط فقهی با توجه به جداناپذیری قرآن و سنت از یکدیگر/ حسنعلی علی‌اکبریان.
ادله همراهی اهل بیت (ع) با قرآن در مرجعیت علمی قرآن کریم/ مرتضی غرسبان.
جامعیت تبعی قرآن از نظریه تا تطبیق/ علی راد.
حقانیت علم واقعی در قرآن (نقدی بر مقاله حقانیت علم ظاهری در قرآن)/ سیدعیسی مسترحمی.
اصول جامعیت هدایتی قرآن در علوم انسانی با تأکید بر نقد دلایل منکران/ محمدعلی اسدی‌نسب.
ضرورت نگاه نظام‌مند معارف قرآن کریم با رویکرد تمدنی/ محمدصادق یوسفی مقدم.
جمع بندی مباحث کمیسیون توسط رئیس کمیسیون/ غلامرضا بهروزی لک.
مشروح گزارش کمیسیون تخصصی «مبانی مرجعیت علمی قرآن کریم»
ارائه ۱۱ مقاله در کمیسیون مبانی مرجعیت علمی قرآن
حجت‌الاسلام والمسلمین بهروزی لک، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در ابتدای کمیسیون مبانی مرجعیت علمی قرآن، اظهار کرد: بحث در این کارگروه در حوزه مبانی است.
وی با اشاره به اینکه ان‌شالله به برکت معارف اهل بیت(ع) بتوانیم گامی در جهت رشد جامعه برداریم، مطرح کرد: در احادیث و روایات بر اهمیت قرآن کریم تاکید بسیاری شده است.
رئیس کمیسیون مبانی مرجعیت علمی قرآن با بیان اینکه در این کارگروه ۱۱ مقاله از مجموع ۴۰ مقاله انتخاب می‌شود، عنوان کرد: این مقاله‌ها از مرحله داوری، بحث و نقد عبور کرده و امروز ارائه می‌شود.
نگاهی نو به مبانی مرجعیت علمی قرآن
سید محمود طیب حسینی و حسین شم‌آبادی مقاله نخست که به صورت مشترک نگاشته شده است را ارائه کردند.
حجت‌الاسلام شم‌آبادی با اشاره به اینکه به ۶ مورد از مبانی قرآن کریم خواهیم پرداخت، اظهار کرد: برخی از این مبانی مشترک در آثار دیگران و برخی دیگر به صورت اختصاصی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین طیب حسینی با اشاره به اینکه این مقاله در تفسیر دیدگاه مرحوم صادقی تهرانی است، عنوان کرد: تفسیر الفرقان قرآن کریم جایگاه بالایی در مرجعیت قرآن کریم دارد.
وی با بیان اینکه مرحوم صادقی تهرانی راهی باز کردند که به این زودی بسته نخواهد شد، خاطرنشان کرد: مرحوم صادقی استنباط‌های بسیار جالبی در این تفسیر دارند که بخشی از آن‌ها قابل نقد و بخشی قابل تکمیل است.
مبانی قرآنی مرجعیت علمی قرآن کریم
سید مهدی حسینی در ادامه با اشاره به اینکه خود قرآن حجت، حق و منبع است و معمولاً در کتاب‌های تفسیر به آن اشاره شده است، تصریح کرد: مرجعیت علمی قرآن کریم را می‌توان در قالب یک ابر نظریه و کلان نظریه ثابت کرد.
وی با بیان اینکه در بخش چهارم مقاله به اصول و مبانی مرجعیت قرآن کریم خواهیم پرداخت، یادآور شد: قرآن کتاب حق و فصل الختام تمام اختلافات است و در قرآن کریم حجت بر تمام بشریت تمام شده است.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه قرآن می‌تواند به تمام علوم انسانی جهت دهی داشته باشد، اظهار کرد: مرجعیت علمی قرآن کریم به معنای اثرگذاری قرآن کریم است که در خود آیات قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است.
تحلیل مستندات فراتاریخی بودن (جاودانگی) پیام‌های قرآن
سپس فریده پیشوایی، مدرس و پژوهشگر حوزه خواهران با بیان اینکه عنوان این مقاله مستندات فراتاریخی بودن قرآن و جایگاه آن با مرجعیت قرآن است، مطرح کرد: مطابق با روایات، معتقد هستیم قرآن کریم همچون ماه و خورشید جاودانه بوده و همواره به هدایت خود ادامه می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از خطابه‌های قرآن به صورت عام است، عنوان کرد: آیات قرآن کریم مرتبط با فطرت انسان‌ها است و امور فطری انسان‌ها مشترک بوده و در هر عصری یکسان است.
تبیین مرجعیت علمی قرآن در پیوند با اهل بیت (ع)
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر مؤمنی با بیان اینکه عنوان اولیه این مقاله تبیین مرجعیت علمی قرآن در پیوند با اهل بیت(ع) است، خاطرنشان کرد: در حدیث ارزشمند ثقلین استفاده‌هایی می‌شود که در تبیین این بحث می‌تواند اثرگذار باشد.
وی با اشاره به اینکه تمسک به هر کدام از قرآن و یا اهل بیت (ع) به تنهایی برای بشر کافی نیست، تصریح کرد: پیامبر (ص) تبیین و تفسیر کلیات قرآن کریم و بیان جزئیات آن را به اهل بیت (ع) واگذار کرده است.
این پژوهشگر علوم قرآن با بیان اینکه هر آن‌چه برای سعادت بشر لازم است را قرآن کریم تبیین کرده است، یادآور شد: جامعیت اهل بیت (ع) مانند قرآن کریم همه جانبه و فراگیر است.
اصول جامعیت هدایتی قرآن در علوم انسانی با تأکید بر نقد دلایل منکران
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین محمد علی اسدی نسب در ارائه مقاله اصول جامعیت هدایتی قرآن بر علوم انسانی با تأکید بر نقد دلایل منکرات، بیان کرد: فصل نخست این مقاله ضرورت مطالعات درون و برون قرآنی است که هر دو را باید داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه علوم انسانی غربی دارای معایب بسیاری در مبانی است، گفت: سکولاریسم به معنای بی‌خدایی نیست بلکه به این معناست که در عرصه اجتماع کاری به خدا نداشته باشیم.
این پژوهشگر علوم و معارف قرآن کریم با بیان اینکه اهداف علوم انسانی غربی رفاه دنیوی، حیوانی و روانی است و کاری با آخرت و معنویت ندارد، اظهار کرد: اصل سوم مقاله نیز نیاز به علوم وحیانی است چراکه علوم وحیانی می‌تواند چالش‌ها و نواقص علوم انسانی را برای ما برطرف کند.
جداناپذیری قرآن و سنت از یکدیگر
سپس حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی‌اکبریان با اشاره به اینکه امیدواریم ثمرات این همایش در فقه و علوم انسانی با جایگاه رفیع‌تر قرآن کریم نمایان شود، عنوان کرد: در مقاله خود به بیان معنای مرجعیت قرآن کریم پرداخته‌ایم.
وی با بیان اینکه قرآن و سنت دارای معنای جداگانه هستند و این مانع از آن نیست که هر کدام می‌توانند قرینه یک دیگر باشند، مطرح کرد: قرآن در برابر سنت دارای یک مرجعیت و برتری است.
جامعیتِ تبعی قرآن از نظریه تا تطبیق
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین علی راد، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه پیشفرض ما این است که مرجعیت علمی قرآن کریم مبتنی بر پذیرش جامعه قرآن است، خاطرنشان کرد: در هر خوانش از مرجعیت علمی قرآن کریم، اثبات جامعیت قرآن کریم یک ضرورت است.
وی با بیان اینکه از منظر‌های مختلف می‌توان به موضوع جامعیت قرآن کریم پرداخت، تصریح کرد: این مقاله به دنبال مبناسازی جامعیت قرآن کریم از منظر اهل بیت (ع) است.
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین محمد فکوری در بخش ارائه مقاله، یادآور شد: نظام به منظور مجموع عناصری است که برای رسیدن به یک هدف در تلاش هستند.
وی با اشاره به اینکه در مورد ادله برون دینی نظام‌مندی قرآن کریم در این مقاله پرداخته شده است، بیان کرد: در یک سیستم رفتار هر جزء بر رفتار کل اثرگذار است.
این پژوهشگر اضافه کرد: هر دین از جمله دین اسلام می‌تواند به مثابه یک سیستم باشد تا بتواند رابطه شبکه‌ای در میان مردم ایجاد کند.
ادله همراهی اهل بیت(ع) با قرآن در مرجعیت علمی قرآن کریم
سپس حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی غرسبان در ارائه مقاله ادله همراهی اهل بیت(ع) با قرآن در مرجعیت علمی قرآن کریم، اظهار کرد: بهترین مفسر‌های علمی قرآن کریم اهل بیت(ع) هستند که حضور آن‌ها برای اثبات مرجعیت علمی قرآن کریم ضروری است.
وی با بیان اینکه قرآن برای سنجش موضوعات، معیار اصلی است، مطرح کرد: تنها ائمه(ع) هستند که از خطا مصون هستند و در قرآن کریم نیز منظور از صادقین اهل بیت (ع) هستند.
ضرورت نگاه نظام‌مند معارف قرآن کریم با رویکرد تمدنی
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم با اشاره به اینکه یکی از مباحث بسیار مهم در حوزه مطالعات قرآنی، مطالعات نظام‌مندی قرآن کریم است، اظهار کرد: نگاه نظام‌مند و سیستمی بحثی متفاوت از تفسیر موضوعی است.
وی افزود: اگر بخواهیم در مقابل تمدن‌های امروزی بشر ایستادگی و مقاومت کنیم، باید از نظام‌های معرفتی قرآن کریم صحبت کنیم.
حقانیت علم واقعی در قرآن (نقدی بر مقاله حقانیت علم ظاهری در قرآن)
سپس حجت‌الاسلام سید عیسی مسترحمی در ارائه مقاله حقانیت علم واقعی در قرآن و نقدی بر مقاله حقانیت علم ظاهری در قرآن، مطرح کرد: قرآن بالاتر از ظرفیت بشر نازل شده است تا بشر را ارتقا دهد.
وی ادامه داد: هنر قرآن کریم این است که سطح سخن را به منظور فهم پایین آورده ولی سطح پیام را کاهش نداده است.