پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم در سال 1366 شمسی با نام مرکز فرهنگ و معارف قرآن و با هدف گسترش فرهنگ و معارف قرآن و دفاع از حقانیت آموزههاى آن شكل گرفت و با نگاهى كاملاً نو به عرصههاى تفسیر، ترجمه و موضوعات قرآنى، به جهتدهى فعالیتهاى قرآنى در حوزه علمیه قم، کمک شایانی کرده است. این پژوهشکده وظایفى همچون تأمین منابع و اسناد قرآنى، طبقه بندى و سازماندهى معارف قرآنى، تدوین فرهنگنامه ها و دائرة المعارفهاى متنوع قرآنى، پدیدآوردن تفاسیر گوناگون، پاسخگویى به پرسشها و شبهات و شناسایى کمبودها و نیازها در عرصه فرهنگ قرآنى را بر عهده گرفته است و هم اکنون به عنوان یکی از بزرگترین مراکز قرآن پژوهی کشور شناخته میشود.
پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن که از زیرمجموعههای پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی است و در سال 1395 از مرکز به پژوهشکده ارتقاء یافته است، با توجّه به شرح وظایف خود، دارای اهداف وگروههای پژوهشی مختلف میباشد.