اول:در قرآن كريم از دوازده نام مباركي كه براي حضرت ختمي مرتب محمّد مصطفي(ص) در تاريخ ذكر شده، به پنج نام مبارك ايشان تصريح شده است كه عبارتند از:
محمّد، احمد، عبدالله، ن و يس
در اين مقام، بحث در نام نامي «يس» است. چنان كه در ابتداي سورهي مبارك 36 قرآن كريم، پروردگار ميفرمايد:
يس. والقرآن الحكيم.انّك لمن المرسلين
يعني: قسم به قرآن حكمت بيان كه مسلماً تو از پيامبران خدايي
بسياري از مفسّران كلام اللّه در توضيح «يس»،ياء را حرف ندا و «سين» را نام مبارك آن حضرت(ص) و ناظر به حقيقت و سويّت اعتدالي ظاهري و باطني رسول اللّه(ص) ميدانند. زيرا آن كس كه واجد مقام خاتميت است وجودش به حدّ اعتدال رسيده و اين مقام وقتي تكميل ميشود كه ظاهر و باطن او يكسان باشد و اين مرتبه مسلماً در وجود اقدس آن بزرگوار، به كمال رسيده لذا با حرف «سين» مورد خطاب الهي واقع شده تا اثبات آن مقام شود.
به بيان ساده تر، در ميان حروف تهجّي فقط حرف «س» است كه ظاهر و باطن آن مساوي است، به اين معني كه از براي هر يك از حروف بيستوهشتگانهي تهجّي علماي علم حروف زُبُر و بيّّنه اي قائلاند كه در موقع تطبيق زُبر و بيّنهي هر حرفي، قطعاً يا زبرش بيشتر است يا بينّه اش، در توضيح اين دو اصطلاح علمي بايد گفت: «زُبر»عبارت از صورت حرف است كه در روي كاغذ نوشته ميشود و بيّنه، آن زيادتي است كه در وقت تلفظ،سه جزء خواهد داشت كه عبارتند از: س، ي، ن. لذا در هنگام تلفظ، دو حرف ي و ن هم به آن اضافه ميشود و به اين ترتيب در ميان بيستوهشت حرف تهجّي فقط «س» است كه در موقع تطبيق، حساب زبر و بيّنهاش مساوي است، به اين گونه كه، «س» از نظر حروف ابجد، شصت ميباشد و بيّنهاش هم كه «ي،ن»باشند با حساب ابجد، شصت ميشود زيرا عدد «ي» ده و عدد «ن» پنجاه است.
بدين ترتيب خطاب كردن حضرت رسالت پناهي رابه «يس» اشاره به ظاهر و باطن رسول الله(ص) دارد. يعني اي كسي كه از جهت ظاهر و باطن داراي اعتدالي.
دوم:آيا كلمهي مبارك «سلامَُ علي الياسين» بر آل پيامبر دلالت دارد؟
اگر آيهي مبارك مزبور را با قرائت «آل ياسين» بخوانيم ميتوانيم مدعي شويم كه در اين آيه پروردگار بر آل پيامبر هم سلام فرستاده است. در اين مورد بجاست كه به ياد كرد چند نمونه از بيانات علماي اهل سنّت بپردازيم:
1. ابن حجر مكّي كه در عين حال كه بسيار متعصب است، در «الصواعق المحرقه» در ذيل آيهي سوم از آياتي كه در بارهي فضايل اهل بيت ذكر كرده، از ابن عباس نقل ميكند كه: «انّ المراد بذلك سلام علي آل محمد» يعني مراد از آل يس،آل محمداند.1 همو از امام فخررازي نقل ميكند كه:(اهل بيت پيامبر) در پنج چيز با آن حضرت برابري كند: اول؛ اسلام چرا كه در مورد پيامبر اكرم ميگوييم: «السلام عليك ايّها النبي»و در مورد آل وي، خداوند ميفرمايد: «سلام علي الياسين»
دوم؛ اين كه در نماز و تشهّد هم بر رسول و هم برآل وي صلوات فرستاده ميشود.
سوم؛ اين كه پروردگار، آن حضرت(ص) را با لفظ «طه»خطاب كرده يعني اي طاهر؛ و در شأن اهل بيت وي آيهي شريفهي تطهير را نازل كرده است.
چهارم؛ صدقه هم بر پيامبر و هم بر خاندان وي حرام شده است.
پنجم؛ در مورد محبت به پيامبر اكرم(ص) فرموده: قل ان كنتم تحبّون اللّه فاتّبعوني يحببكم اللّه( آل عمران، 3/31)
و دربارهي اهل البيت(ع) ميفرمايد:قل لااسئلكم عليه اجراً إلاّ المودّة في القربي(شوري، 42/23)2
2. سيد ابوبكر بن شهاب الدين علوي در كتاب «رشفة الصادي من بحر فضائل بنيالنبّّي الهادي» از قول پاره اي از مفسّران مثل ابن عباس مينويسد كه: مراد از آل يس در آيهي 130سورهي صافات «آل محمّد»اند.3
3.امام فخررازي نيز در ذيل اين آيهي شريفه چند وجه در توضيح «الياسين» بيان كرده و وجه دوّم را «آل محمّد» ذكر كرده است.4
سوم:يكي از مواردي كه بر تفسير مزبور صحّه ميگذارد كيفيت بيان «صلوات» بررسول مكرم اسلا م (ص) است. بخاري در «صحيح»، مسلم در «صحيح» و شيخ سليمان بلخي در «ينابيع المودّة»از كعب بن عجزه نقل ميكند كه چون آيهي شريفهي إنّ اللّه و ملائكته يصلّون علي النبي…(احزاب،33/56) نازل شد، ازآن حضرت سؤال كرديم كه اي رسول خدا! ما شيوهي سلام كردن بر شما را نمي دانيم اكنون بفرماييد تا چگونه بر شما صلوات بفرستيم؟
حضرت رسول(ص) فرمودند: اين گونه صلوات بفرستيد:
«اللهم صلّ علي محمّد وآل محمّد.»5
امام فخررازي ميگويد كه: از پيامبر اكرم (ص) پرسيدند كه چگونه بر شما صلوات بفرستيم؟ فرمودند: بگوييد:
«اللهم صلّ علي محمّد و آل محمّد كما صلّيت علي ابراهيم و علي آل ابراهيم و بارك علي محمّد وعلي آل محمّد كما باركت علي ابراهيم و علي آل ابراهيم، انّك حميد مجيد.»6
ابن حجر نيز همين روايت را با اندكي اختلاف از حاكم نيشابوري نقل كرده و سپس مينويسد:
«فيه دليل ظاهر علي انّ الامر بالصلوات عليه الصلوات علي آله.»7
يعني در اين حديث، دليل ظهور دارد بر اين كه امر به صلوات بر پيامبر(ص) صلوات بر خاندان آن حضرت نيز هست.
و همو روايت كرده كه پيامبر اكرم (ص) فرمود: «لاتصلّوا عليّ الصلوات الابتر»يعني صلوات ابتر بر من نفرستيد.
عرض كردند اي رسول خدا! صلوات ابتر كدام است؟ فرمود: «اللّهم صلّ علي محمّد»
بلكه بگوييد:«اللهم صلّ علي محمّد و علي آل محمّد.» 8
و نيز از ديلمي نقل كرده كه حضرت رسول(ص) فرمودند:
«الدّعاء محجوب حتّي يصلّي علي محمد و آله.»9
يعني دعا در حجاب ميماند (مستجاب نمي شود) تا صلوات برمحمّد و آل او فرستاده شود.
شعري از امام شافعي منسوب است كه ميگويد:
يـا اهل بيترسول اللّه حـبّكم فـرضمـن اللّه من القرآن انزله
كفـاكم من عظـيم القدر انّكم من لم يصلّ عليكم لاصلوة له10
يعني اي خاندان رسول خدا! خداوند در قرآن دوست داشتن شما را واجب دانسته و در رفعت مقام شما همين بس كه هر گاه كسي درنماز (تشهد) بر شما درود نفرستد نمازش مقبول نيست.
و بر اين موضوع بزرگان اهل سنّت گواهي داده اند.
نتيجه اين كه «س»از اسامي مبارك حضرت ختمي مرتبت است و مراد از «الياسين» در آيهي 130 سورهي صافات، آل آن حضرتاند كه مخاطب سلام الهي قرار گرفتهاند و تالي تلو پيامبران الهي محسوب ميشوند و شايسته ترين افراد براي پيروي اند.
1. احمد بن حجر الهيتي مكي، الصواعق المحرقه/228، بيروت: دارالكتب العلميه، چاپ دوم، 1405 هـ.
10. همان/ 228.
2. همان/ 229.
3. ابوبكر بن شهاب الدين علوي، رشفة الصادي من بحر فضائل بني النّبي الهادي/24 و 34، مصر: مطبعه اعلاميه،چاپ اوّل، 1960.
4. فخررازي، مفاتيح الغيب،7/163؛مصر: مطبعه الحاوي، چاپ دوم، 1960 م.
5. الصواعق المحرقه/ 224ـ 225.
6. تفسير كبير، 6/ 797.
7. الصواعق المحرقه/ 225.
8.همان/ 225.
9. همان/ 227.