از شماره 1 تا 10 سال 42 مجله(1381) به تعدادى از آيه هايى كه با تعبير ((و من آياته)) آغاز شده بود اشاره شد و اينك آيه اى ديگر از نشانه هاى قدرت و عظمت خدا:
يكى از نشانه هاى عظمت خدا و اسرار آفرينش, پديده هاى طبيعى و خواص آنهاست كه خداوند متعال با اشاره به خلقت و فوايد آنها, نور ايمان را به قلبهاى مومنان پاشيده و رابطه آنان را با خود نزديك تر مى كند.
از جمله پديده هاى آفاقى و شگفت انگيز كه انسان در اثر تكرار و آشنايى روزمره, آن را ساده و عادى فرض مى كند و آن را منسوب به طبيعت مى داند, رعد و برق است, كه همه افراد بشر با آن آشنائى دارد و در طول عمر خود كرارا مشاهده كرده و مى كند, مخصوصا در فصل بهار كه رعد و برق و باران زياد است. پروردگار عالم همان رعد و برق را از نشانه هاى عظمت و قدرت لا يزال خود ياد كرده و مى فرمايد:
((و من آياته يريكم البرق خوفا و طمعا و ينزل من السمإ مإ فيحيى به الارض بعد موتها ان فى ذلك لايات لقوم يعقلون))(1).
((از نشانه هاى او(خدا) اين است كه برق را به شما نشان مى دهد كه هم مايه ترس است و هم مايه اميد (ترس از صاعقه, و اميد به نزول باران) و از آسمان آبى فرو مى فرستد كه زمين را بعد از مردن, به وسيله آن زنده مى كند و در اين; نشانه هائى براى كسانى كه عقل خود را به كار مى گيرند, مى باشد)).
در باره رعد و برق ممكن است ديدگاه هاى مختلفى وجود داشته باشد. شايد بعضيها شوخى طبيعت و يا خشم خدايان و يا رعد; اسم ملك و برق تازيانه ملك(2) بدانند چنانكه ژرژ گاموف مى نويسد:
((آدمى از زمانهاى بسيار گذشته با پديده هاى برقى آشنا بوده است. نياكان ما ازبرق ابرهاى رعدخيز وحشت داشتند و جهش برق را به خشم خدايان نسبت مى دادند))(3).
برقى كه از قطعات ابر به وجود مىآيد, از يك طرف با درخشندگى خاص خود و صداى مهيب رعد كه از آن برمى خيزد, گاهى انسان را به وحشت مى اندازد. ترس و وحشتى كه از آن ناشى مى شود, اگر طورى باشد كه بيشتر مردم بترسند, نماز آيات واجب مى شود(4). و ترس و اضطراب از خطرات ديگر آن كه ممكن است باعث آتش سوزى شود. كسانى كه هنگام رعد و برق در بيابان و راه و... هستند ممكن است صاعقه به آنها برخورد كند و به هلاكت برساند. در آن حال انسان بايد به زير درختى, كنار ديوارى, يا پناهگاهى برود و يا حتى در يك گودالى دراز بكشد چرا كه رعد و برق نتيجه برخورد الكتريسيته مثبت و منفى با يكديگر است كه قسمت مثبت آن همان الكتريسيته اى است كه در اثر برخورد هواى گرم با هواى سرد به وجود مىآيد و قسمت منفى آن ممكن است انسان يا درخت يا زمين باشد و يا هر چيزى كه با آن برخورد كند. البته اگر برخورد الكتريسيته مثبت و منفى بين دو ابر باشد, رعد گفته مى شود و شديدتر از برق معمولى است كه با برخورد دو قطب مثبت و منفى دو سيم اتفاق مى افتد, و اگر با زمين برخورد كند, صاعقه گفته مى شود كه خيلى شديدتر از رعد است.

در معنى رعد و برق تعبيرهاى گوناگونى گفته شده است كه همگى تقريبا به يك معناست:
به آتشى كه از رعد و برق توليد مى شود و در اثر آن چيزى آتش مى گيرد, صاعقه گفته مى شود(5) و همچنين به معنى هر عذاب مهلكى آمده است(6).
برق يعنى درخشش و الكتريسيته اى كه در اثر نزديك شدن الكتريسيته مثبت و منفى به وجود مىآيد و نورى كه در اثر اصطكاك يا انفجار ابرها در آسمان مى درخشد. و در فارسى به آن ((آذرخش)) و ((آدرخش)) گفته شده است و برگرفته از آذرى است از ((تندر و آواز)) يعنى آواز آسمان در وقت باران(7).
((رعد)) يعنى صدا كردن ابرها براى بارش باران كه معمولا با رگبار همراه است.
توليد برق در هوا به وسيله ابرها معمولا با صدايى شديد همراه است كه آن را رعد نامند اين صدا بر اثر تخليه الكتريكى و همچنين به سبب انعكاس در اشيإ مجاور ايجاد و نيز به علت حرارت جرقه برق كه هواى مجاور راگرم مى كند فشارش زياد مى گردد ناگهان صدايى مانند صداى تركيدن لاستيك اتومبيل به گوش مى رسد. و بانگ ابرى است كه با صداى غرش خود برق را همراهى مى كند(8).
((رعد)) تخليه بار الكتريكى است كه به وسيله برخورد دو ابر يا ابر و زمين به يكديگر و تصادم هواى گرم و سرد به وجود مىآيد و صداى مهيبى به گوش مى رسد(9).
هيئت دانان مى گويند: بخارى كه از زمين برمى خيزد, در بين تراكم ابر به حركت در مىآيد و مى خواهد بيرون برود در نتيجه با ابر برخورد مى كند و از آن صداى رعد توليد مى شود لذا براى اثبات نظريات خود بهار را مثال مى زنند چون در فصل بهار در اثر بارندگى زياد, بخار زياد است.
تعابيرى كه در قرآن مجيد در مورد عذاب و وسيله نابودى قوم ثمود به كار رفته, عبارتند از ((رجفه(جنبانيدن), طاغيه(سركش و ترسناك), صيحه(نعره و بانك) و صاعقه(سوزاننده و ويران كننده))) به ترتيب در سوره هاى 78 اعراف, 5 حاقه, 67 هود و 17 فصلت و 44 ذاريات, همه اين تعبيرها در صاعقه جمع است چرا كه وقتى صاعقه مىآيد, هم زمين مى لرزد و هم ويران مى كند و هم صداى مهيبى دارد و هر چيزى را كه در مسيرش قرار گيرد, آتش مى زند و خاكستر مى كند.

اگر مردم از رعد و برق وحشت دارند, در اثر تجربه اى است كه بشر از اول خلقت با چشم خود ديده است كه اقوام متمرد با همان ابزار به ظاهر ساده ريشه كن شده اند زيرا كه تاريخ پيشنيان گواه اين مطلب است.
مجازات اقوام پيشين متخلف از فرمان خدا و پيامبران الهى هر يك به وسيله يكى از عناصر چهارگانه معروف مايه حيات مجازات شده اند كه آنها در واقع چهار ركن مهم زندگى بشر را تشكيل مى دهند و اگر فقط يكى از آنها از زندگى انسان حذف شود, ادامه حيات ممكن نيست.
خداوند مرگ و نابودى اين اقوام را در چيزى قرار داده كه در حالت عادى عامل اصلى حيات آنان بوده است و اين قدرت لايزال الهى است كه از يك يا دو جسم لطيف نيرويى قهار به وجود مىآورد كه جز او كسى را ياراى چنين نيرويى نيست.
اقوام ياد شده عبارتند از: قوم لوط, فرعون, عاد, ثمود, نوح كه قوم لوط با زلزله و آوار و سنگهاى آسمانى(خاك), قوم فرعون و نوح با آب دريا, قوم عاد با تند باد, و قوم ثمود با صاعقه و آتش(10) و هلاك شدند.

خلاصه رعد و برق و صاعقه كه به ظاهر يك پديده عادى يا به نظر بعضيها شايد شوخى طبيعت به حساب مىآيد, خداى بزرگ آن را از ابر لطيفى به وجود آورده است كه هم مايه عذاب و مجازات متخلفين از فرمان خدا قرار مى گيرد هم مايه رحمت و بركت است كه حامل باران هستى بخش است. تا اينجا مقدارى از ترس و وحشت و خطرات رعد و برق را متذكر شديم. اينك اشاره اى هم به فوايد بى شمار آن بنمائيم:
فوايد فراوانى كه اين برق كشنده و ويران كننده دارد, قابل شمارش نيست زيرا آبيارى: برقها معمولا حرارتهاى فوق العاده زياد, گاه در حدود 15 هزار درجه سانتيگراد حرارت توليد مى كنند و اين حرارت كافى است كه مقدار زيادى از هواى اطراف را بسوزاند و در نتيجه فشار هوا فورا كم مى شود و در فشار كم, ابرها مى بارند و به همين دليل غالبا متعاقب جهش برق رگبارهائى شروع مى شود و دانه هاى درشت باران فرو مى ريزند و زمين را آبيارى مى كنند.
2. سمپاشى: وقتى برق با آن حرارتش آشكار مى شود قطرات باران با مقدارى اكسيژن اضافى تركيب مى شوند و آب سنگين يعنى آب اكسيژنه (O2 H2) ايجاد مى كنند و مى دانيم آب اكسيژنه يكى از آثارش كشتن ميكربها است لذا گفته اند هر سالى كه رعد و برق كم باشد, آفات گياهى بيشتر است.
3. كودرسانى: قطرات باران كه بر اثر برق و حرارت شديد و تركيب حالت اسيد كربنى پيدا مى كند كه به هنگام پاشيده شدن بر زمين و تركيب با آنها يك كود موثر گياهى مى سازد(11).
رعد و برق نشانه تصادم و اصطكاك ابرهاى باران زا است و از آنجايى كه غالبا همراه آن رگبارهائى به وجود مىآيد, تشنه كامان را آب زلال مى بخشد و درختان و زراعت را سيراب مى كند و كشاورزان را به اميد كار وا مى دارد و زمين بعد از مردنش به وسيله همان بارانى كه پس از غرش ابرها مى بارد, سيراب مى شود. چنانكه خداوند متعال در ادامه آيه مى فرمايد: ((و يحيى الارض بعد موتها..)). ((خداوند زمين را پس از آن كه مى ميرد, با آن باران جانبخش زنده مى كند)). چنانكه ما در فصل بهار شاهد اين شكوفائى هستيم.
در عظمت رعد و برق همين بس كه خداوند متعال سوره اى در قرآن به نام اين پديده مهم(رعد) نامگذارى كرده است چرا كه در آن سوره به پديده هاى عجيب و شگفت انگيزى كه قدرت خدا در آنها متجلى مى شود, اشاره شده. مى دانيم آب كه مايه حيات و زندگى است, خداوند آن را از ابر به وجود مىآورد و عذاب و رحمت را در آن عنصر لطيف جمع مى كند, و كسى از عهده اين كار نمى تواند بيايد مگر قدرت لايزال الهى كه خود خالق هستى است و جهان هستى در دست قدرت اوست.
غير از خدا چه كسى مى تواند از يك ابر لطيف چنان برق قوى و آب زلال و سيراب كننده و هستى بخش پديد آورد كه به وسيله آن زمين را زنده و سرسبز و همه جا را گلستان نمايد كه هركدام از آنها زبان حالى است از عظمت و قدرت بى پايان الهى. اگر يك كتاب, يك تابلوى نقاشى و ساختمان, با زبان حال خود از علم و دانش و ذوق نويسنده و نقاش و معمار حكايت مى كند, رعد و برق هم كه جزئى از جهان هستى است, همگى از عظمت خلاق عالم سخن مى گويند و از نظم و علم بى پايان خدا خبر مى دهند و مى رسانند كه اين پديده خطرناك و در عين حال اميدبخش هم, براساس نظم خاصى عمل مى كند نه از روى تصادف كور!
هواى گرم هواى سرد امواج صوتى