پیشینه چاپ قرآن کریم

پدیدآورمحمدهادی معرفت

تاریخ انتشار1388/01/28

منبع مقاله

share 1298 بازدید
پیشینه چاپ قرآن کریم

محمد هادی معرفت

پیشینه چاپ قرآن کریم

چاپ مصحف‏ها نیز مانند کتابت آن،در دوره‏های مختلف رو به کمال داشته‏است.نخستین بار در حدود سال 950 هجری مطابق 1543 میلادی،قرآن دربندقیه (1) به چاپ رسید.ولی پس از چاپ،مقامات کلیسا به معدوم کردن آن دستوردادند.پس از آن در سال 1104 هجری مطابق با 1692 میلادی هنکلمان (2) در شهرهامبورگ به چاپ قرآن همت گماشت.پس از وی در سال 1108 هجری مطابق با1696 میلادی ماراکی (3) در«پادو» (4) به چاپ قرآن دست زد.
به سال 1200 هجری مطابق با 1785 میلادی،مولا عثمان در«پطرزبورگ‏»
روسیه،قرآن را چاپ کرد و این اولین چاپ اسلامی قرآن بود.نظیر آن در«قازان‏»نیزبه چاپ رسید.
فلوگل (5) نیز در سال 1252 هجری مطابق با 1836 میلادی در شهر«لیپزیک‏» (6) به‏چاپی مخصوص از قرآن دست زد.این چاپ از قرآن به علت املای ساده آن بااستقبال بی‏نظیر اروپاییان رو به رو شد.اما مانند دیگر چاپ‏های اورپایی در جهان‏اسلام توفیقی به دست نیاورد.
اولین دولت اسلامی که به چاپ قرآن اقدام کرد و اقدام آن با موفقیت رو به روشد،«ایران‏»بود.این دولت اسلامی دو چاپ سنگی زیبا و منقح از قرآن تهیه کرد.
این چاپ‏ها که در حجمی بزرگ ارائه شده و دارای ترجمه در ذیل هر سطر بود وبرخوردار از فهرست‏های متعدد بود.اولین نسخه به سال 1243 هجری مطابق با1827 میلادی در تهران و دومین نسخه در سال 1248 هجری مطابق با 1832میلادی در تبریز به چاپ رسید.در این زمان در هند نیز قرآن چاپ و منتشر شد.
به دنبال آن،از سال 1294 هجری مطابق با 1877 میلادی،ترکیه عثمانی‏به چاپ‏های مختلفی از قرآن دست زد که در نهایت زیبایی و استواری قرار داشت.
در سال 1323 هجری مطابق با 1905 میلادی،روسیه تزاری به چاپ قرآنی به‏خط کوفی و به حجمی بزرگ همت گماشت،که تصور می‏رفت‏یکی از مصحف‏های‏اولیه عثمانی است.این قرآن خالی از نقطه و علایم فتحه و کسره بود.چند ورق ازاول آن افتاده و آخر آن نیز ناقص بود.این قرآن از آیه هشتم سوره بقره: و من الناس‏من یقول امنا بالله و بالیوم الاخر و ما هم بمؤمنین آغاز و به آیه چهارم از سوره زخرف:
و انه فی ام الکتاب لدینا لعلی حکیم پایان می‏یافت.این قرآن در سمرقند پیداشده بود و در اختیار کتاب خانه سلطنتی در پطرزبورگ بود و انستیتوی آثار در«تاشکند»آن را با همان حجم اصلی و خصوصیات دیگر در پنجاه نسخه فتوگرافی‏کرده،به DSS ) مهم‏ترین دانش‏گاه‏های کشورهای اسلامی هدیه نمود.نسخه‏ای از این قرآن‏در کتاب خانه دانش‏گاه تهران(با شماره 14403 موجود است.
در سال 1342 هجری مطابق با 1923 میلادی،کشور مصر به چاپ قرآن اقدام‏نمود.چاپ این قرآن به وسیله کمیته‏ای با تعیین وزارت اوقاف آن کشور و به‏سرپرستی مشایخ الازهر انجام شد.این نسخه از قرآن با پذیرش جهان اسلام‏رو به رو شد و چاپ‏های بسیاری بر اساس آن انجام گرفت.
در سال 1370 هجری مطابق با 1950،عراق نیز به چاپ نفیسی از قرآن دست‏زد.هم چنین سراسر جهان اسلام به چاپ و نشر قرآن به بهترین صور و زیباترین انواع‏چاپ همت گماشتند.این روش هم چنان در جهان اسلام ادامه دارد.
هم چنین قرآن دیگری از خطاطی سوری به نام‏«عثمان طه‏»رواج یافت.این قرآن‏در کشورهای سوریه،عربستان،ایران،لبنان و دیگر کشورهای اسلامی چاپ شد.
ویژگی این چاپ تنظیم آیات در صفحه و تقسیم منظم حزب‏ها و جزءهای سی‏گانه‏قرآن است (7).

پی‏نوشتها:

1- شهری بندری است در شمال ایتالیا.
2.Hincklemann
3.Maracci
4.Padoue
5.Flugel
6.Leipzig
7- برای اطلاع بیش‏تر از خط عثمان طه و ویژگی‏های آن رجوع کنید به:خرمشاهی،بهاء الدین،قرآن پژوهشی،ص 657.