نوح(ع) نخستين(1) پيامبر اولوالعزم است كه خداوند او را با رسالت خويش به سوى قومش فرستاد كه به پرستش بت‏ها رو آورده و غرق در گمراهى و كفر گشته بودند. قرآن، نام‏بت‏هايى را كه قوم نوح مى‏پرستيدند، از زبان اشراف آنان بيان مى‏دارد:
وَقالُوا لا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَلا تَذَرُنَّ وَدّاً وَلا سُواعاً وَلا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسْراً * وَقَدْ أَضَلُّوا كَثِيراً...؛(2)
قوم نوح گفتند: خدايان خود را رها نكنيد، به‏ويژه‏از پنج بت وَد و سواع و يغوث و يعوق و نسر، دست برنداريد و بسيارى از مردم را به گمراهى كشاندند.
آن گونه كه آيه شريفه «لا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ» مى‏فرمايد قوم نوح داراى خدايان ديگرى نيز بوده‏اند، گفته شده اين خدايان، عبارت از ستارگان در گردش بوده‏اند و چون اين ستارگان، شب‏ها پديدار و روزها نهان مى‏شدند، براى تقرب به خدايان خويش، بت‏ها را واسطه قرار مى‏دادند، حضرت نوح(ع) مدت طولانى ميان قوم خود درنگ كرد و آنهارا به پرستش خدا دعوت كرد. خداى سبحان مى‏فرمايد: «وَلَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‏ قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلّا خَمْسِينَ عاماً؛ ما نوح را به سوى قومش فرستاديم و نهصدوپنجاه سال ميان آنان درنگ كرد» ولى اين مدتِ طولانى نتيجه بخش نبود و از آنها جز عده‏اى اندك كسى به رسالتِ وى ايمان نياورد،به نحوى كه پدرى هرگاه پسرش به سن رشد مى‏رسيد، به او سفارش مى‏كرد كه تا زنده است از نوح(ع) پيروى نكند. به همين دليل، پا فشارى بر شرك را از يكديگر به ارث برده و در نافرمانى و گناه غوطه‏ور مى‏شدند.

نوح(ع) به قوم خود فرمود: «من شما را از عذاب الهى برحذر داشته و راه نجات و رهايى را برايتان روشن مى‏سازم، خداى يگانه را بپرستيد و لحظه‏اى به او شرك نورزيد. زيرا من بيم آن دارم كه اگر غير او را پرستش كنيد و يا ديگرى را با او شريك بدانيد، شما را در قيامت به شدت كيفر كند».
وَلَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‏ قَوْمِهِ إِنِّى لَكُمْ نَذِيرٌ مُبِينٌ * أَنْ لاتَعْبُدُوا إِلّا اللَّهَ إِنِّى أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ أَلِيمٍ؛(3)
ما نوح را به سوى قومش فرستاديم [و گفت‏] من بيم دهنده آشكارى برايتان هستم، جز خدا كسى را نپرستيد، من براى شما بيم عذاب دردناكى را دارم.
چنان‏كه نوح(ع)بدانان فرمود: «اگر خدا را اطاعت كنيد و از گناهان دورى گزينيد، گناهان گذشته شما را مى‏آمرزد و به شما مهلت داده و تا آخرين روزهاى عمرتان كه خدا مقدر فرموده، شما را از نعمت‏هاى دنيوى بهره‏مند مى‏سازد، ولى اگر از پروردگارتان نافرمانى كرديد، هرگز شما را مهلت نمى‏دهد و برايتان عذاب را مقرر فرموده و به طور ناگهانى كه تصور آن را نمى‏كنيد، بر شما فرود مى‏آيد...».
قالَ يا قَوْمِ إِنَّى لَكُمْ نَذِيرٌ مُبِينٌ * أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاتَّقُوهُ وَأَطِيعُونِ * يَغْفِر لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرْكُمْ إِلَى‏ أَجَلٍ مُّسَمّىً إِنَّ أَجَلَ اللَّهِ إِذَا جَآءَ لا يُؤَخَّرُ لَوْ كُنتُمْ تَعْلَمُونَ؛(4)
نوح فرمود: اى قوم، من بيم دهنده‏اى آشكار براى شمايم، خدا را بپرستيد و از او بترسيد و مرا اطاعت كنيد. خداوند گناهان شما را مى‏بخشد و تا زمانى معين شما را مهلت مى‏دهد، آن‏گاه كه وقت مقرر الهى رسيد، تأخير پذير نيست، اگر به اين معنا پى‏ببريد.

قوم نوح، پندواندرز آن حضرت را ناديده گرفتند و به بيم دادن الهى نسبت به خود، اعتنايى نكردند و با دلايلى، پيامبرى آن حضرت را انكار نموده و مى‏گفتند:
الف) وى (نوح) مانند آنها انسان است و مى‏خورد و مى‏آشامد، بنابراين، چگونه كسى كه مانند آنها انسان است مى‏تواند پيامبر باشد؟، پيامبر - از ديدگاه آنها - مى‏بايست فرشته باشد نه انسان!
ب) پيروان او همه، افراد مستضعفند، منظورشان تهيدستان و كارگران و كشاورزان و افراد سطح پايين جامعه بود، و اين گونه افراد - در نظر آنها - بدون انديشه و فكر از نوح پيروى كرده و از علم و دانش بهره‏اى ندارند.
ج) نوح(ع) و پيروانش را به دروغگويى متهم ساختند و به اين اتهامِ خود مطمئن نبودند، بلكه صرفِ ظن و گمان بود....
فَقالَ المَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ مانَراكَ إِلّا بَشَراً مِثْلَنا وَما نَراك اتَّبَعَكَ إِلّا الَّذِينَ هُمْ أَراذِلُنا بادِىَ الرَّأىِ وَما نَرى‏ لَكُمْ عَلَيْنا مِنْ فَضْلٍ بَلْ نَظُنُّكُمْ كاذِبِينَ؛(5)
سران كافر قومش گفتند: ما تو را مانند خود بشرى بيشتر نمى‏دانيم، در ديدگاه نخستين بايد گفت كسانى كه از تو پيروى مى‏كنند، اشخاصى پست و بى‏مقدارند. ما هيچ‏گونه برترى براى شما بر خود نمى‏بينيم، بلكه شما را دروغگو مى‏پنداريم.
قرآن، در آيه‏اى ديگر برترى جويى قوم نوح و ردّ دعوتِ آن حضرت و متهم ساختن وى را به گمراهى، به تصوير كشيده است، چنان‏كه از نوح(ع) چهره‏اى شكيبا و مهربان ارائه داده كه قصد دارد اين تصور غلط را از ذهن قومش بزدايد، از اين رو به آنها مى‏گويد: «اى مردم، من گمراه نيستم، آن گونه كه شما تصور مى‏كنيد، من فرستاده‏اى از نزد پروردگار جهانيانم، دستورات و احكامى كه مرا به خاطر آنها فرستاده و به مصلحت شماست، برايتان ابلاغ مى‏كنم، من شما را به آنچه‏كه سعادت‏تان در آن است پند و اندرز مى‏دهم و از بدبختى و شقاوت برحَذَرتان مى‏دارم، چرا كه خداوند، چيزهايى را كه شما از آن آگاهى نداريد، به من آموخته است».
آن‏گاه نوح(ع) برايشان روشن مى‏كند كه پند و نصيحت و راهنمايى اگر توسط فردى از خودِ آنها باشد، شگفت‏آور نيست كه آنها را از عذاب خدا بيم داده و به رحمت و رضوان الهى دعوت كند.
قالَ المَلَأُ مِنْ قَوْمِهِ إنّا لَنَراكَ فِى ضَلالٍ مُبِينٍ * قالَ يا قَوْمِ لَيْسَ بِى ضَلالَةٌ وَلكِنِّى رَسُولٌ مِنْ رَبِّ العالَمِينَ * أُبَلِّغُكُمْ رِسالاتِ رَبِّى وَأَنْصَحُ لَكُمْ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لاتَعْلَمُونَ * أَوَ عَجِبْتُمْ أَنْ جاءَكُمْ ذِكْرٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَلى‏ رَجُلٍ مِنْكُمْ لِيُنْذِرَكُمْ وَلِتَتَّقُوا وَلَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ؛(6)
گروهى از قومش گفتند، ما تو را در گمراهى آشكار مى‏بينيم در پاسخشان گفت: اى قوم من در گمراهى نيستم، بلكه فرستاده‏اى از نزد پروردگار جهانيانم كه دستورات خدا را به شما ابلاغ كرده و شما را پند مى‏دهم و از ناحيه خداوند چيزهايى را مى‏دانم كه شما بدان‏ها آگاهى نداريد. آيا اگر فردى از سوى خداوند مأمور شد شما را [از عذاب الهى‏] بيم دهد تا پرهيزگار شده به اميد اين‏كه مورد لطف خدا قرار گيريد، شگفت‏زده مى‏شويد.

نوح(ع) براى قانع ساختن قوم خود، دعوت خويش را ادامه داد و با آنان به گفتگو و بحث و مناقشه پرداخت و بدان‏ها گفت: «اگر من از ناحيه پروردگار خود حجتى ظاهرى بياورم كه خدا به رحمت و فضل و كرم خويش، نبوت را به من عطا فرموده باشد، در باره من چگونه فكر مى‏كنيد؟ حال آن‏كه جهل و نادانى و غرور شما به پول و مقام سبب شده كه به رسالت الهى رهنمون نگرديد،آيا درست است در حالى كه شما از نور هدايت رو گردانيد، من شما را به پذيرفتن آن مجبور كنم؟ با اين‏كه من براى انجام هدايتم، نه از شما مالى مى‏خواهم و نه در پى پست و مقامى از شما هستم بلكه خداوند مرا پاداش خواهد داد.»
به نظر مى‏رسد كه سخن نوح(ع) در قومش مؤثر واقع شد، ولى از آن‏جايى كه آنها پيروانِ حضرت را افرادى تهيدست و ضعيف مى‏پنداشتند و فاصله‏هاى طبقاتى مالى و اجتماعى بسيارى ميان آنها وجود داشته است، از اين رو با نوح(ع) شرط كردند كه به او ايمان مى‏آورند، مشروط به اين كه اطرافيانش را از خود دور گردانده و دست از دعوتِ آنها بردارد.
نوح(ع) بدان‏ها پاسخ داد: من هيچ يك از كسانى را كه ايمان آورده‏اند، به جهتِ درخواست شما و به سبب اين‏كه آنها را خوار و بى‏مقدار مى‏شمريد، ازخود دور نخواهم كرد، آنها در پيشگاه خداوند مقرّبند و در قيامت پروردگار خويش را ملاقات خواهند كرد و حساب و پاداش آنها مربوط به خداست، ولى به نظر من شما به آنچه‏سبب تمايز انسان‏ها نزد خداست، جاهل و نادانيد.
«اى قوم، اگر من اين‏ها را پس از آن‏كه ايمان آوردند از خود برانم، هيچ كس قادر بريارى من نبوده و مرا از عذاب الهى نمى‏تواند برهاند، آيا يادآور نمى‏شويد كه آنها هم پروردگارى دارند و ياريشان مى‏كند؟ از طرفى براى اين‏كه از من پيروى كنيد به شما نمى‏گويم كه گنجينه‏هاى الهى نزد من است و هر گونه بخواهم از آنها استفاده مى‏كنم و نه ادعا مى‏كنم كه غيب مى‏دانم و يا فرشته‏اى از فرشتگانم، بلكه من نيز انسانى مانند شما هستم و به كسانى كه از ديدگاه شما پست و بى‏مقدارند نخواهم گفت كه خداوند به خاطر ميل و علاقه شما، هرگز بدانان فضل و عنايت ندارد، چه اين‏كه تنها خدا بر دل‏هاى با اخلاص آنها آگاه است، بنابراين اگر من كارى بكنم كه شما خرسند شويد، در اين صورت در جمع ستمگران خواهم بود.»
قالَ يا قَوْمِ أَرَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلى‏ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّى وَآتانِى رَحْمَةً مِنْ عِنْدِهِ فَعُمِّيَتْ عَلَيْكُمْ أَنُلْزِمُكُمُوها وَأَنْتُمْ لَها كارِهُونَ * وَيا قَوْمِ لا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مالاً إِنْ أَجْرِىَ إِلّا عَلىَ اللَّهِ وَما أَنَا بِطارِدِ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَلكِنِّى أَراكُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ * وَيا قَوْمِ مَنْ يَنْصُرُنِى مِنَ اللَّهِ إِنْ طَرَدتُهُمْ أَفَلا تَذَكَّرُونَ * وَلا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدِى خَزائِنُ اللَّهِ وَلاأَعْلَمُ الغَيْبَ وَلا أَقُولُ إِنِّى مَلَكٌ وَلا أَقُولُ لِلَّذِينَ تَزْدَرِى أَعْيُنُكُمْ لَنْ يُؤْتِيَهُمُ اللَّهُ خَيْراً اللَّهُ أَعْلَمُ بِما فِى أَنْفُسِهِمْ إِنِّى إِذاً لَمِنَ الظّالِمِينَ؛(7)
نوح به قومش پاسخ داد هرگاه ببينيد از ناحيه پروردگار به من دليل و برهان روشن و رحمتى عنايت شده، آيا باز هم حقيقتِ حال بر شما پوشيده خواهد ماند و آن‏گاه كه شما از رحمت و سعادت تنفر داريد، چگونه شما را بر پذيرش آن مجبور كنم؟ من از شما انتظار مال و دارايى ندارم، پاداش من با خداست، و من ايمان آوردگان به خدا را از خود نمى‏رانم. آنان پروردگار خويش را ملاقات خواهند كرد. ولى من شما را انسان‏هايى نادان مى‏پندارم.اى مردم،اگر من آنها را از خود برانم، به كمك چه كسى از خشم خدا نجات يابم؟ آيا از اين سخنان پند نمى‏گيريد، من نمى‏گويم خزاين خدا را در اختيار دارم و يا غيب مى‏دانم و يا فرشته‏ام و به كسانى كه در نظر شما بى‏مقدارند، نمى‏گويم نزد خدا فضيلتى بر ديگران ندارند؛ زيرا خداوند به باطن آنها آگاه‏تر از من است، [اگر آنها را خوار شمارم‏] از ستمكاران خواهم بود.

سخنان نوح(ع) در دل مردم تأثير نكرد، بلكه با كينه و عناد، دستِ ردّ بر سينه او گذاشتند و گفتند: «اى نوح، با ما دشمنى طولانى نمودى، اگر در دعوت خويش راستگويى، عذاب تهديد آميزى را بر ما وارد ساز.»
نوح(ع) پاسخ مبارزه جويانه آنها را اين‏گونه داد: «اين كار تنها به دست خداوند است و اوست كه اگر بخواهد، شما را گرفتار عذاب مى‏سازد و شما با هيچ وسيله‏اى نمى‏توانيد از آن جلوگيرى كنيد. هم‏چنين اگر خداوند اراده فرمايد كه شما را -به سبب فسادى كه در درون داريد و به واسطه آن از پذيرش حق سر برمى‏تابيد- گمراه سازد، پند و اندرز من نيز برايتان سودى نخواهد داشت. او، پروردگار شماست و بازگشتتان در قيامت به سوى اوست و شمإ؛ه‏ه را به تناسب كردارتان پاداش خواهد داد».
قالُوا يا نُوحُ قَدْ جادَلْتَنا فَأَكْثَرْتَ جِدالَنا فَأْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصّادِقِينَ * قالَ إِنَّما يَأْتِيكُمْ بِهِ اللَّهُ إِنْ شاءَ وَما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ * وَلا يَنْفَعُكُمْ نُصْحِى إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَكُمْ إِنْ كان اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يُغْوِيَكُمْ هُوَ رَبُّكُمْ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ؛(8)
قوم نوح بدو گفتند: تو با ما جدل و گفتگوى بسيار كردى اگر راست مى‏گويى وعده عذابى را كه به ما دادى عملى كن. نوح گفت: اگر خدا بخواهد، آن وعده را به شما مى‏رساند و راه گريزى از آن نخواهيد داشت و پند و نصيحت من برايتان سودى ندارد و اگر خدا بخواهد، شما را گمراه مى‏سازد. او پروردگار شماست و به سوى او باز خواهيد گشت.

پس از آن‏كه نوح(ع) از كردار مردم به ستوه آمد، از پيشگاه خدا يارى طلبيد و ازسرپيچى و روگردانى قومش به نزد او شكوه كرد و عرضه داشت: «پروردگارا، من قوم خود را به ايمان به ذات مقدس تو و تركِ بت‏پرستى دعوت كردم و در مورد ايمان آوردن آنها پافشارى كردم و درهر مناسبتى در شب و روز، به دعوت آنان پرداختم، ولى پافشارى من در امر دعوتِ آنها براى پرستش تو، جز سرپيچى و نافرمانى آنها، نتيجه ديگرى در پى نداشت. هرگاه آنها را به پرستش تو فرا خواندم تا از گناهانشان درگذرى، انگشت در گوشهاى خود نهادند تا نداى دعوتم را نشنوند و از اين هم پا فراتر نهاده و با لباسشان ديدگان خود را پوشاندند كه مرا نبينند. بر سرپيچى خود از رسالت الهى پافشارى كرده و با تكبّر، از پيروى من و پذيرش سخنانم به‏شدت پرهيز كردند.
«پروردگارا، تو خود مى‏دانى كه من پى در پى و به شيوه‏هاى گوناگون آنان را به پرستش تو دعوت كردم، گاهى به‏طور آشكار و در ميان جمعشان و گاهى به تنهايى با آنها سخن خود را در ميان گذاشتم و گفتم: از پيشگاه پروردگارتان آمرزش بخواهيد و از كفر و گناهان خود توبه كنيد؛ زيرا خداوند توبه بندگانش را مى‏پذيرد و از گناهان آنها در مى‏گذرد. خداى متعال پاداش توبه و استغفارشما را خواهدداد و بارانِ زيادى را بر شما فرو مى‏فرستد تا زمين‏هاى خشكيده شما را سرسبز كند و شما را از نعمت و مال و دارايى برخوردار مى‏كند و پسرانى به شما ارزانى مى‏دارد كه حامى و پشتيبان شما باشند. هم‏چنين باغ و بوستانى به شما عطا مى‏كند تا در رفاه و بى‏نيازى زندگى كنيد و نهرهاى آبى را در اختيارتان قرار مى‏دهد تا زمين‏هاى خويش را آبيارى كنيد».
قالَ رَبِّ إِنِّى دَعَوْتُ قَوْمِى لَيْلاً وَنَهاراً * فَلَمْ يَزِدْهُمْ دُعائِى إِلّا فِراراً * وَإِنِّى كُلَّما دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصابِعَهُمْ فِى آذانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْباراً * ثُمَّ إِنِّى دَعَوْتُهُمْ جِهاراً * ثُمَّ إِنِّى أَعْلَنْتُ لَهُمْ وَأَسْرَرْتُ لَهُمْ إِسْراراً * فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفّاراً * يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً* وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهاراً؛(9)
نوح(ع) عرض كرد: پروردگارا، من قوم خود را شب و روز دعوت كردم، ولى دعوتم جز بر روگردانى آنها نيفزود و هر چه آنها را به مغفرت تو فرا خواندم، انگشتان خويش را برگوش‏هايشان گذاشته و ديدگان خود را با لباس خود پوشاندند و بركفر اصرار ورزيده و راه تكبّر و نخوت در پيش گرفتند. بعد از آن در آشكار و نهان با آنها سخن گفتم، و بدان‏ها گفتم: به نزد خداى خويش توبه كنيد، او خدايى بسيار آمرزنده است، تا باران رحمتش را بر شما بباراند و شما را با دارايى و دادن فرزند پسر، يارى كرده، باغ‏هاى خرّم و نهرهاى آب ارزانى بدارد.

بعد از آن كه نوح(ع) فايده توبه و سعادت دنيوى حاصل از آن را براى قوم خود بيان فرمود، ايشان را متوجه قدرت پروردگار ساخت تا شايد ايمان بياورند، از اين رو خطاب به آنان گفت:
«چگونه از بزرگى و عظمت خدا و قدرت او بيمناك نيستيد، در حالى‏كه او شما را در مراحل گوناگون و به تدريج از نطفه به علقه و سپس مضغه آفريد و آن‏گاه بر اين مضغه استخوان و گوشت پوشاند.»؛ «ما لَكُمْ لا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقاراً * وَقَدْ خَلَقَكُمْ أَطْواراً».
پس از آن، نوح(ع) در حالى كه آنها را متوجه قدرت برتر الهى ساخته بود، دعوتِ خويش را پى‏گرفت و چنين افزود:
«خداوند، ستارگان گردش كننده را آفريد و ماه را به گونه‏اى خلق كرد تا در مدار خويش به حركت در آيد و شب هنگام، زمين را برايتان روشن سازد و خورشيد را چراغ روشنايى روز مقرر داشت و شما را از زمين رشد و نمو بخشيد، چه آن‏كه غذايتان را از گياهان حاصل از زمين قرار داد و سرانجام، شما را پس از مرگ و مدفون شدن، به زمين باز مى‏گرداند و سپس براى حسابرسى روز قيامت شما را برمى‏انگيزاند. گذشته از اين، زمين را برايتان مهيإ؛ ه‏ه ساخت تا به آسانى بتوانيد روزى خويش را به دست آوريد و به آرزوهاى خود دست يابيد.» خداى متعال به اين مسأله چنين اشاره كرده است:
أَلَمْ تَرَوْا كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَمواتٍ طِباقاً * وَجَعَلَ القَمَرَ فِيهِنَّ نُوراً وَجَعَلَ الشَّمْسَ سِراجاً * وَاللَّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ الأَرْضِ نَباتاً * ثُمَّ يُعِيدُكُمْ فِيها وَيُخْرِجُكُمْ إِخْراجاً * وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمُ الأَرْضَ بِساطاً * لِتَسْلُكُوا مِنْها سُبُلاً فِجاجاً؛(10)
آيا نديده‏ايد، چگونه خداوند آسمان را در هفت طبقه آفريد و ماه را [شب هنگام‏] در آنها روشنايى داد و خورشيدِ روز را چراغى فروزان مقرر داشت. خداوند شما را از زمين آفريد و سپس بدان باز مى‏گرداند و يك بار ديگر شما را خارج مى‏سازد، خدا زمين را چون گستره‏اى از نعمت، برايتان قرار داد تا براى تحصيل روزى بتوانيد راه‏هاى مختلفى در آن بپيماييد.

بر طبق تصريح قرآن، دعوت نوح(ع) تأثير چندانى بر قومش نداشت: «وَما آمَنَ مَعَهُ إِلّا قَلِيلٌ؛ جز اندكى بدو ايمان نياوردند.» امّا بيش‏تر مردم از دعوت او سرباز زده، وى را تكذيب و به ديوانگى متهم كردند و با ايجاد رعب و وحشت و انجام آزار و اذيت، مانع تبليغ رسالتِ آن حضرت شدند. خداى متعال مى‏فرمايد:
كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ فَكَذَّبُوا عَبْدَنا وَقالُوا مَجْنُونٌ وَازْدُجِرَ؛(11)
پيش از اين نيز قوم نوح بنده ما نوح را تكذيب كرده و گفتند: او ديوانه است. وى از آنها زجر و ستم فراوان كشيد.
قوم نوح(ع) هم‏چنين وى را به سنگ‏سار شدن تهديد كردند:
قالُوا لَئِنْ لَمْ تَنْتَهِ يا نُوحُ لَتَكُونَنَّ مِنَ المَرْجُومِينَ؛
گفتند: اى نوح، اگر دست برندارى تو را سنگسار خواهيم كرد.
ولى نوح(ع) از اين تهديدها نهراسيد و با ايمان استوار خود به آنها چنين پاسخ داد:
«اى قوم، اگر چه وجود من ميان شما براى تبليغ رسالتِ پروردگارم بر شما سخت‏گران است [بدانيد كه‏] من با توكل بر خدا، دعوتِ خويش را ادامه خواهم داد. شما نيز با يارى‏گرفتن از همدستانِ خود، كه به خدايان باطل ايمان آورده‏اند، هركارى مى‏خواهيد درحقّ من انجام دهيد. دشمنى و آزار و اذيت شما نسبت به من بر كسى پوشيده نيست، چراكه آن را آشكارا هم انجام داده‏ايد. اگر بر آزار و اذيت من قدرت داريد، در آن درنگ نكنيد، ولى [بدانيد كه‏] شما هرگز قادر بر اجراى اهدافتان نخواهيد بود، چون پروردگار، مرا در سايه حمايت خويش دارد. اگر شما از دعوت من سربرتافتيد، هرگز زيانى به من نمى‏رساند؛ زيرا من به خاطر مزد و پاداش، دست به اين كار نزدم و پاداش من فقط در پيشگاه خداست و او فرمان داده تا تنها در برابر او سر تعظيم فرود آورم». خداى متعال در اين رابطه فرموده است:
وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ إِذ قالَ لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ إِن كانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ مَقامِى وَتَذكِيرِى بِآياتِ اللَّهِ فَعَلىَ اللَّهِ تَوَكَّلْتُ فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَشُرَكاءَكُمْ ثُمَّ لا يَكُنْ أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً ثُمَّ اقْضُوا إِلَيَّ وَلا تُنْظِرُونَ * فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِىَ إِلّا عَلىَ اللَّهِ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ المُسْلِمِينَ؛(12)
اى رسول، سرگذشت نوح را برايشان بازگو كه به قوم خود گفت: اى قوم، اگر مقام رسالت و پند و اندرز من با آيات خدا بر شما سنگين است، من تنها بر خدا توكل مى‏كنم، شما هم به اتفاق خدايان باطل خود، هر تدبيرى كه داريد انجام دهيد تا امر من بر شما پوشيده نباشد و درباره من هر انديشه باطلى كه داريد به كار بريد، اگر از حق رو گردانيد. من از شما پاداش نخواسته، بلكه أجر و پاداش من‏
برخداست.