زيست شناخت برخي خاورشناسان و آثار آنان

پدیدآورحسن رضایی هفتادر

نشریهقرآن‌پژوهی خاورشناسان

شماره نشریه9

تاریخ انتشار1391/04/13

منبع مقاله

share 1998 بازدید
زيست شناخت برخي خاورشناسان و آثار آنان

حسن رضايي هفتادر*


چکيده

در این تحقیق به معرفی اجمالی 20 خاورشناس و آثار قرآنی آنان به ترتیب حروف الفبای فارسی پرداخته شده است، كه حرف اول نام آن ها «ب» است. در این مجموعه زيست شناخت (بارت، ياکوب ـ Barth, Jacob)، (بارتلمي سنت هيلر، ژول ـBarthelemy Saint Hilaire, Jules )، (بارتولد، واسيلي ولاديميروويچ ـ Bartold, vasily vladimirovich)، (باوم اشتارک، آنتون ـ Baumstark, Anton)، براون، ادوارد گرنويل ـ Browne, Edward Granville)، (برتن، جان ـ Burton, John)، (برشه، لئون ـ Bercher, Leon)، (برک، ژاک ـ Berque, Jacque)، (برگشتراسر، گوتهلف ـ BergsträBer, Gotthelf)، (برونشويگ روبر ـ Brunschvig, Robert)، (بل، ريچارد ـ Bell, Richard)، (بلاشر، رژيس ـ Blachere, Regis)، (بلمي، جيمز آندرو ـ Bellamy, James Andrew)، (بليايف يوگني آلکساندروويچ ـ Beliaev, Evgeni Alexanderovich)، (بورکهارت، تيتوس ـ Burckhardt, Titus)، (بوسکه، ژرژ آنري ـ Bousquet, George Henri)، (بوسه، هريبرت ـ Busse, Heribert)، (بول، فرانتس ـBuhl, Franz )، (بیج لفلد، ویلم، ـ Bijlefeld, Willem A)، (بیشای، ویلسن ـ Bishai, Wilson B. ) وجود دارد.

واژه هاي اصلي:

قرآن، خاورشناسان، زندگي نامه.

مقدمه

قرآن در نظر اسلام شناسان و قرآن پژوهان غربي از اهميت بسياري برخوردار بوده و در نتيجه به بررسي آن پرداخته اند. آنان حاصل پژوهش هاي خود را دربارة اين کتاب آسماني در قالب مقالات، کتاب ها و دايرة المعارف ها به جهان علم عرضه کرده اند. شناخت اين آثار و افراد براي ما مسلمانان ضرورتي انکار ناپذير است، چه اين که در پس نگارش برخي از آنها اهداف استعماري و تبشيري نهفته است.

تاريخچه

پژوهشگران آثاری را در معرفی خاورشناسان و تألیفات آنان به رشته تحریر درآورده اند. این آثار را بر اساس محتوای آن می توان به دو دسته تقسیم کرد: الف) کتابهایی که در آن ها فقط به زندگی نامه علمی و آثار خاورشناسان پرداخته شده است.
ب) آثاری که در آنها ضمن بررسی آراء خاورشناسان به مناسبت، زیست شناخت و تألیفات آنان نیز ارائه گردیده است.
مهم ترین آثاری که از قسم اول بوده و به فارسی نگاشته شده، بدین قرارند: فرهنگ اسلام شناسان خارجی تألیف حسین عبدالهی خوروش که در دو جلد در سال 1344ش توسط انتشارات مؤسسه مطبوعاتی مطهر چاپ شده است؛ فرهنگ خاورشناسان، شرح حال و خدمات دانشمندان ایران شناس و مستشرق تألیف ابوالقاسم سحاب که در یک جلد در سال 1356ش توسط نشر کتاب سحاب منتشر شده است؛ فرهنگ جامع خاورشناسان مشهور و مسافران به مشرق زمین تألیف نصرالله نیک بین که در دو جلد در سال 1380ش توسط انتشارات آرون چاپ شده است. از جمله آثار فارسی که از قسم دوم مي باشند: نقد آثار خاورشناسان تألیف مصطفی حسینی طباطبايی که در یک جلد در سال 1375ش توسط انتشارات چاپخش منتشر شده است؛ مستشرقان و تاریخ گذاری قرآن تألیف محمدجواد اسکندرلو که در یک جلد در سال 1385ش توسط انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن چاپ شده است؛ مستشرقان و حدیث تألیف سهیلا شینی میرزا که در یک جلد در سال 1385ش توسط نشر هستی نما منتشر شده است؛ البته تألیفاتی درباره خاورشناسان و آثار آنان به زبان های دیگر تدوین شده که به سبب پرهیز از طولاني شدن مقاله از پرداختن به آن ها خودداری می گردد. بررسی تألیفاتی که درباره زندگی نامه علمی و آثار خاورشناسان است نشان می دهد که در آنها شرح حال برخی از خاورشناسان و آثار قرآنی آنان ذکر نشده است. نگارنده در این مقاله و دیگر مقالات بر آن است با معرفی اجمالی، خاورشناسان و آثار قرآنی آنان را تكميل نمايد.

1. بارت، ياکوب Barth, Jacob

تاريخچه

وي در سال 1851 م در فلهينگن (آلمان) به دنيا آمد. در دانشگاه هاي برلين، لايپزيک و استراسبورگ زير نظر فلاشير ونولدکه به تحصيل در زبان شناسي زبان هاي سامي پرداخت. از 1874 تا پايان عمر در مدرسة ديني يهوديان برلين که عزرائيل هيلدس هايمر آن را تأسيس کرده بود، به تدريس زبان عبري و تفسير کتاب مقدس و فلسفة يهود مشغول بود. در سال 1876 مدرس زبان شناسي زبان هاي سامي در دانشگاه برلين بود و 1880 دانشيار گرديد. در زمينه هاي مطالعات اسلامي و دربارة ابولهب عموي پيامبر اسلام(ص) تحقيقاتي انجام داده است. وي در سال 1914 درگذشت.

مهم ترين آثار

1. wellhausen, J. »Zum Koran«, ZDMG 67, 1913, 630 – 634; Notes by J. Barth, 68, 1914, 224 – 226.
1. دربارة قرآن (يادداشت ها).
2. »Studien zur kritik und Exegese des Qorans«, Islām6, 1915 – 16, 113 – 148.
2. مطالعاتي دربارة نقد و تفسير قرآن.
(Chicago University. Oriental Institute Library. 2\750,751; Encyclopaedia Judica. 4\262–263; London University. School of oriental and African Studies. Library. 1\657).

2. بارتلمي سنت هيلر، ژول Barthelemy Saint Hilaire, Jules

تاريخچه

وي در 19 اوت سال 1805م در پاريس به دنيا آمد. داراي تحصيلات عالي بود و به فراگيري زبان هاي شرقي علاقه خاصي داشت. زير نظر اوژن بورنوف به مطالعة زبان سنکريت پرداخت. زمينه هاي مورد علاقه او فلسفه، زبان، تاريخ، جامعه شناسي و اقتصاد سياسي بود، اما بيشتر به عنوان پژوهشگر فلسفة يوناني شهرت داشت. ترجمه کتاب علم الطبيعة ارسطو دستاورد عمدة زندگي او محسوب مي شود. از 1838 تا 1852 استاد فلسفة يونان و لاتين در کولژ دوفرانس و 1839 عضو آکادمي علوم اخلاقي و سياسي بود. وي در 24 نوامبر سال 1895 در پاريس درگذشت.

مهم ترين اثر

- Mahomet et le coran. Precede d’une introduction sur les devoirs mutuels de la philosophie et de la religion. Paris: Didier, 1865.
محمد(ص) و قرآن
(Brockhaus Enzyklopädie. 2\333; Buckland, 29; Chicago University. Oriental Institute Library. 2\752 ).

3. بارتولد، واسيلي ولاديميروويچ Bartold, vasily vladimirovich

تاريخچه

وي در 15 نوامبر سال 1869 م در پترزبورگ (جمهوري روسيه) متولد شد. 1887 وارد دانشکدة زبان هاي شرقي دانشگاه پترزبورگ شد و در بخش عربي، فارسي، ترکي و تاتاري به تحصيل پرداخت و در سال 1891 دانشکده را به پايان رساند. 1892 براي ادامة تحصيل به آلمان سفر کرد و از استاداني چون اگوست مولر و نولدکه سود جست. از 1897 تا 1900 با تأليف و انتشار جلد اول کتاب ترکستان هنگام استيلاي مغول به درجه علمي فوق ليسانس و با انتشار جلد دوم همان کتاب موفق به دريافت درجه دکتري تاريخ گرديد. در 1902 مجلة عالم اسلام را بنيان گذاشت و خود سردبير آن گرديد. او از نخستين کساني است که در تدوين تاريخ قوم هاي آسياي ميانه و تأليف کتاب هايي دربارة اسلام از منابع معتبر و اصيل سود جسته اند. نظريات تازه او دربارة اسلام و ويژگي هاي دوران صدر اسلام بسيار ارزشمند است. وي در 19 اوت سال 1930 در لنينگراد درگذشت.

مهم ترين آثار

1. »Koran i More«, (Le coran et la mer), zkv 1, 1925, 106 – 110.
1. قرآن و دريا.
2. »Zur frage über die Berufung mohammed’s«, MMV, 1930, 706 – 708«
2. «دربارة دعوت حضرت محمد(ص)»
(Chicago University. Oriental Institute Library. 2\755–756; Der Grosse Duden–Lexikon.1\476; Haykakan Sovetakan Hanragitaran. 2\338; Miliband, 61–63).

4. باوم اشتارک، آنتون Baumstark, Anton

تاريخچه

وي در 4 اوت سال 1872 م در کنستانس (آلمان) به دنيا آمد. از 1921 تا 1930 استاد افتخاري در دانشگاه بن، از 1926 استاد دانشگاه اوترشت و از 1931 تا 1935 استاد زبان سامي در دانشگاه مونستر بود. باوم اشتارک مؤسس و ناشر نشريه اورينس کريستيانوس بود و در زمينة مسيحيان غير بيزانتيني و ادبيات سرياني تحقيقاتي انجام داد. آنتون در سال 1948 در بن درگذشت.

مهم ترين آثار

1. »Jüdischer und christlicher Gebetstypus im Koran«, islām 16, 1927, 229 – 248.
1. شيوة پرستش يهوديان و مسيحيان از ديدگاه قرآن.
2.» zur Herkunft der monotheistischen Bekenntnisformeln im Koran«, oriens christianus 37, 1953, 6 – 22«.
2. درباره منشأ شهادت به وحدانیت خدا در قرآن. (Miliband, 56)

5. براون، ادوارد گرنويل Browne, Edward Granville

تاريخچه

وي در 7 فوريه سال 1862 م در گلاستر شر (انگلستان) به دنيا آمد. 1879 به دانشگاه کيمبريج راه يافت و به تحصيل دروس پزشکي و زبان هاي شرقي پرداخت. در 1887 موفق به اخذ درجه دکتري در طب گرديد. در سال 1887 عضو کالج پمبروک دانشگاه کيمبريج گرديد. سپس از راه ترکيه به ايران آمد، از شهر تبريز، تهران، اصفهان، شيراز، يزد و کرمان ديدن کرد.
در سال 1888 از راه روسيه به کشورش بازگشت و در سمت مدرس زبان فارسي در دانشگاه کيمبريج به تدريس پرداخت. از 1902 تا پايان عمر استاد زبان عربي و رئيس گروه آموزشي زبان هاي شرقي در دانشگاه کيمبريج بود. پروفسور براون در ادامة تحقيقاتش در زمينة شرق شناسي به فرانسه، تونس، مصر، قبرس و قسطنطنيه نيز سفر کرد و رياست انجمن اوقاف گيب را که کارش انتشار کتاب ها و آثار شرقي بود، به عهده گرفت. وي در 5 ژانويه سال 1926 در کيمبريج درگذشت و جسدش را در خانه اش در نزديکي شهر نيوکاسل به خاک سپردند.

مهم ترين اثر

»Description of An old Persian commentary on the kuran«, JRAS, 1894, 417 – 524; London: 1894.
شرح يک تفسير فارسي قديمي از قرآن. [اين اثر با عنوان و مشخصات زير به فارسي ترجمه و چاپ شده است: «شرح نسخه خطي يک تفسير قديم دري قرآن»، ترجمه عبدالقيوم قديم، ادب، ج 17، ش 5، 1348، 123 ـ 124].
(Chicago University. Oriental Institute Library. 3\689– 691; The New Encyclopaedia Britannica. 4\287; Archiv Orientalni. 7\268. )

6. برتن، جان Burton, John

تاريخچه

وي در سال 1929 م ديده به جهان گشود. استاد دانشگاه سنت اندروز انگلستان شد و آثار متعددي دربارة مباحث علوم قرآن و مسائل فقهي به رشته تحرير در آورد.

مهم ترين آثار

1. »The meaning of “ihsān”«, Journal of semitic studies 19 (1974), 47 – 75.
1. معناي احصان.
2. The collection of the Qurān, Cambridge, Cambridge University press, 1977, vii – 273.
2. جمع آوري قرآن.
3. »Mut‘a, tamattu‘ and istimta‘: a confusion of tafsīrs«, union Europeenne des Arabisants et Islamistants, 10 th congress, Edinburgh 1980: proceedings, ed. by R. Hillenbrand, Edinburgh, 1982, 1 – 11.
3. متعه، تمتّع و استمتاع: آشفتگي تفاسير.
4. »The exegesis of Q. 2: 106 and The Islāmic Theories of naskh«, Bulletin of the school of oriental and African studies 48 (1985), 452 – 469.
4. تفسير آية 106 سوره بقره و نظريات اسلامي نسخ.
5. »The interpretation of Q. 87: 6 – 7 and The Theories of naskh«, Der Islām 62 (1985), 5 - 19.
5. تفسير آيات 6 ـ 7 سوره بقره ونظريات نسخ.
6. »The interpretation of Q. 4: 23 and Muslim theories of naskh«, occasional papers of the school of Abbasid studies 1 (1986), 40 – 54.
6. تفسير آيات 23 سورة نساء و نظريات اسلامي نسخ.
7. »Linguistic errors in The Qurān«, Journal of semitic studies 33 (1988), 181 – 196.
7. خطاهاي زبان شناسي در قرآن.
8. »The Qurān and the Islāmic Practice of wudū«, Bulletin of the school of oriental and African studies 51 (1988), 21 – 58.
8. قرآن و عمل اسلامي وضو.
9. »The reading of the Qurān 20: 63«, Journal of Arabic Linguistics 19, (1988), 7 – 26.
9. قرائت آيه 63 سوره طه.
10. »The Quranic exegesis«, Religion, learning and science in The Abbasid Period, ed. by M. J. L. Young, J. D. Latham and R. B. serjeant, cambridge, Cambridge University press, 1990.
10. تفسير قرآني.
11. The sources of Islāmic law: Islāmic Theories of abrogation, Edinburgh, Edinburgh University press, 1990, Xi + 235.
11. منابع فقه اسلامي: نظريات اسلامي نسخ.
12. »The reading of Q. 5:60«, proceedings of The colloquium on Arabic grammar, Budapest … 1991, ed. by k. Devenyi, Budapest, Eötvös lorand university chair for Arabic studies, 1991, 115 – 120.
12. قرائت آيه 60 سورة مائده.
13. »The corruption of the scriptures«, occasional papers of the school of abbasid studies 4 (1922), 95 – 106.
13. تحريف کتاب هاي مقدس.
14. »law and exegesis: the penalty for adultery in Islam«, Approaches to the Qurān, ed. by G. R. Hawting, London, Routledge, 1993, 269 – 284.
14. فقه و تفسير: حد زناي محصنه در اسلام.
15. »Q. 28: 68«, zeitschrift für arabische linguistik 25 (1993),
132 – 138.
15. آيه 68 سوره قصص.
16. »The interpretation of Q. 43: 81 and the techniques of exegetes«, proceedings of The 14th congress of The union Europeenne des arabisants et Islamisants, Budapest … 1988. part 1. ed. by A. Foder, Budapest, Eötvös lorand university chair for Arabic studies, 1995, 3 – 12.
16. تفسير آيه 81 سورة زخرف و روش هاي مفسران.
17. »Abrogation«, Encyclopaedia of The Qurān, ed. By, Jane Dammen Mc Auliffe, Leiden, Brill, 2001, vol. 1, 11 – 19.
17. نسخ.
18. »Qurān and sunnah: a case of cultural disjunction«, Method and theory in The study of Islamic origins, ed. by. Herbert Berg, Leiden, E. J. Brill, 2003, 137 – 157.
18. قرآن وسنت: نمونه اي از جدايي فرهنگي.
(Burton, I–V; Encyclopaedia of the Qurān, 1\19,361).

7. برشه، لئون Bercher, Leon

تاريخچه

وي در سال 1889 به دنيا آمد. و اهل فرانسه بود. به عنوان کارمند ادراي و مدير مرکز تحقيقات عالي در تونس، تحت الحماية فرانسه، خدمت کرد و در سال 1955 درگذشت.

مهم ترين اثر

»les delites et les peines de droit commun prevus par Le coran«, Leur reglementation dans les rites malekite, chafeite et hanefite. Par. L. Bercher Tunis: societe anonyme de L'imprimerie rapide, 1926.
جرائم و مجازات هاي حقوق عمومي پيش بيني شده در قرآن.
(Chicago University. Oriental Institute Library. 3\47; London University. School of oriental and African Studies. Library. 1\759).

8. برک، ژاک Berque, Jacque

تاريخچه

وي در 4 ژوئن سال 1910 م در مولير (الجزاير) متولد شد. يکي از استادان شناخته شده غرب در مسايل ديني بود و آثار متعددي دربارة اسلام داشت. بيست سال دربارة قرآن مطالعه كرد و در 1991 آن را به زبان فرانسه برگرداند. او سعي کرد تصورات غير منطقي دربارة اسلام را از افکار غربي ها بزدايد. بيست و پنج سال کرسي تاريخ اجتماعي اسلام معاصر را در دانشگاه هاي فرانسه برعهده داشت و در سال 1995 درگذشت.

مهم ترين آثار

1. »L’idee de temps dans Le coran«, Homenaje al prof. Jocinto Bosch vila. Granada: Universidad de Granada, Departemento de Estudion semiticos, 1991, 1155 – 1164.
1. مفهوم زمان در قرآن.
2. Relire Le Coran. Paris: Albin Michel, 1993; Loucel, H. Etudes 379, zabbal, f. Quantara: cultures en Mouvement 7, 1993, 5.
2. بازخواني قرآن.
((Chicago University. Oriental Institute Library. 3\97; London University. School of oriental and African Studies. Library. 1\779; Robert, 1\335).

9. برگشتراسر، گوتهلف BergsträBer, Gotthelf

تاريخچه

وي در 5 آوريل سال 1886م در پلاوئن (آلمان) به دنيا آمد. 1904 به دانشگاه لايپزيگ راه يافت وزير نظر آوگوست فيشر به مطالعه زبان هاي سامي به ويژه زبان عربي پرداخت. در 1911 با ارائه پايان نامه «حروف نفي در قرآن» به اخذ درجه دکتري نايل آمد و در سال 1912 با ارائه رساله «معجم قراء القرآن و تراجمهم» درجه استادي زبان هاي سامي و علوم اسلامي را گرفت. به آسياي صغير، سوريه، فلسطين و مصر سفر و مقارن جنگ جهاني اول در دانشگاه استانبول تدريس کرد. سپس به آلمان بازگشت و تا پايان عمر در دانشگاه هاي کونيگسبرگ، برسلاو، هايدلبرگ و مونيخ به تدريس زبان هاي سامي و علوم اسلامي پرداخت. او مدير مرکز مطالعات تطبيقي تمدن ها بود و در 16 اوت سال 1933 در واتسمان درگذشت.

مهم ترين آثار

1. Geschichte des Qorans. Von Theodor Noldeke, bearb. Von Friedrich schwally … Leipzig: T. weicher, 1909 – 1938. 3 vols.
1. تاريخ قرآن (نشر ج 3).
2. Die Negationen im kuran. Ein Beitrag zur historischen Grammatik des Arabischen … leipzig: 1911.
2. حروف نفي در قرآن (پايان نامة دکتري).
3. Verneinungs – und Fragepartikeln und verwandten im kuran. Ein Beitrag zur historischen Grammatik des arabischen, Leipzig: J. C. Hinrichs, 1914. [for criticism see: sprengling, M. AJSLL, v. 33, 338 – 339.]
3. حروف نفي وادات پرسشي و ارتباط دروني در قرآن.
4. »Die koranlesung des Hasan von Basra«, Islamica 2, 1926, 11 – 57.
4. قرائت قرآن حسن بصري.
5. plan eines apparatus oritious zum Koran. München: Verlag der Bayerischen Akademie der wissenschaften, 1930.
5. طرح تفسير کامل قرآن.
6. Bergsträsser, G. & Huber, k. »Koran lesung in kairo«, miteinem Beitrag von k. Huber. (koranrezitationen), Islām 20, 1932, 1 – 42; 21, 1933, 110 – 140.
6. قرائت قرآن در قاهره (با همکاري).
7. Ibn al – jazari, Muhammad Ibn Muhammad, 1350 – 1429. kitāb Ghayat al – Nihayah fī Tabaqāt al – Qurra. Leipzig: Deutsche Morgenländische Gesellschaft in kommission bei F. A. Brockhaus, 1933 – 1935. 3 vols. In 2.
7. کتاب غاية النهاية في طبقات القراء، اثر شمس الدين محمد بن محمد الجزري (تصحيح، با همکاري).
8.» Neue Quellen zum Koran – Text«, Forschungen und Fortschritte 9, 1933, 78.
8. منابع تازه دربارة متن قرآن.
9. »Nichtkanonische Koranlesarten im Muhtasab des Ibn Ginni«, München: 1933.
9. شيوه هاي قرائت غير معمول قرآن در کتاب المحتسب، اثر ابن جني.
10. Ibn khalawayh, Husayn Ibn Ahmad, d. 980 or 81. Mukhtasar fī shawadhdh al – Qurān. Foreword also in English by Arthur Jeffery, Leipzig: Deutsche Morgenländiche Gesellschaft, 1934.
10. مختصر في شواذ القرآن من کتاب البديع يا کتاب القرآات الشاذه، اثر ابن خالويه (نقد)
(Brockhaus Enzyklopädie. 2\556; Meyers Enzyklopadisches Lexikon. 3\829; Archiv für Orientalforschung.1\60).

10. برونشويگ روبر Brunschvig, Robert

تاريخچه

وي در سال 1901م در بوردو (فرانسه) به دنيا آمد. در سال 1932 استاد تمدن اسلامي در دانشگاه الجزيره شد. در 1940 مدارس ابتدايي و دبيرستان براي يهوديان الجزايري تأسيس کرد. در 1942 و 1943 رئيس کميتة مطالعات اجتماعي اقليت يهودي الجزاير شد و سال 1945 به سمت استاد زبان و ادبيات عرب دانشگاه بوردو منصوب شد. او پس از ده سال تدريس، به پاريس رفت و مدير انستيتوي مطالعات اسلامي دانشگاه سوربن گرديد. برونشويگ با همکاري شاخت، ويرايش مطالب نشرية مطالعات اسلامي را به عهده داشت.

مهم ترين آثار

»simples remarques negatives sur le vocabulaire du corān«, SI 5, 1956, 19 – 32.
«ملاحظات ساده منفي دربارة واژگان قرآن»
(Encyclopaedia Judica. 4\1419–1420; London University. School of oriental and African Studies. Library. 2\118).

11. بل، ريچارد Bell, Richard

تاريخچه

وي در سال 1876 به دنيا آمد. از اهالي اسکاتلند بود و در دانشگاه ادينبرا در رشته هنر و الهيات درس خواند. سپس تحصيلاتش را در آلمان ادامه داد. استاديار کرسي عربي و عبري در دانشگاه ادينبرا بود. در 1921 در سمت مربي و سپس دانشيار عربي همان دانشگاه به تدريس پرداخت و سال 1947 بازنشسته گرديد. در آغاز شيفته تحقيق در رياضيات عرب (اسلامي) و مطالعة نسخ خطي کتابخانة دانشگاه ادينبرا بود، اما سپس به مطالعة قرآن و ترجمه آن به زبان انگليسي پرداخت. به سرزمين هاي عرب زبان مسافرت کرد و در سال 1952 چشم از جهان فرو بست.

مهم ترين آثار

1. »A Dupli cate in The Koran, The composition of surah XXIII«, MW 18, 1928, 227 – 233.
1. متشابهي در قرآن، ساختار سورة بيست و سوم.
2. »The Men of The A’raf (surah vii: 44)«, MW 22. 1932, 43 – 48.
2. مردم اعراف (سوره هفتم آيه 44).
3. The Qurān. Translated with a critical re – arrangment of The surates, Edinburgh: T. and T. clark, 1937 – 39.
3. قرآن (ترجمه).
4. »Muhammad and Divorce in The Qurān«, MW 29, 1939, 55 – 62.
4. حضرت محمد(ص) و طلاق در قرآن.
5. »The style of The Qurān«, TGOS 11, 1942 – 44, 9 – 15.
5. سبک قرآن.
6. »Muhammad's knowledge of The old Testament«, studia semitïca et Orientalia, II, Presented vol. to W. B. Stevenson, Glasgow: 1945, 1 – 20.
6. آگاهي حضرت محمد(ص) از کتاب عهد عتيق.
7. »surat al – Hashr«, a study of its composition, MW 38, 1948, 29 – 42.
7. سورة حشر.
8. »Introduction to The Qurān«, Edinburgh: University press, 1953; 1970; 1990. (Islāmic surreys 8.)
8. در آمدي بر قرآن.
9. Commentary on The Qurān. 1: Surahs I- XXIV, 2: Surahs XXV – CXLIV. Ed. C. E. Bos worth and M. E. J. Richardson. Manchester: 1991.
9. تفسير قرآن.
(Chicago University. Oriental Institute Library. 3\10–11; London University. School of oriental and African Studies. Library. 1\729).

12. بلاشر، رژيس Blachere, Regis

تاريخچه

وي در سال 1900 م درمون روژ (فرانسه) به دنيا آمد. در پانزده سالگي همراه پدر و مارش روانه مراکش شد. پس از اتمام تحصيلات متوسطه در کازابلانکا (دارالبيضاء)، در مدرسه مولاي يوسف در رباط به تحصيل پرداخت. در سال 1922 ليسانس گرفت و سال 1935 با ارائه پايان نامه اي ـ در دو مرحله ـ با عنوان ابوالطيب متنبّي و ترجمه طبقات الامم اثر صاعدبن احمد اندلسي، به اخذ درجه دکتري از دانشگاه سوربن نايل آمد. به زبان عربی و گويش هاي بدوي و مکّي و مدني تسلط کامل داشت. در زمينة مطالعات اسلامي و ادبيات عرب از سرشناسان جهان عرب است. ترجمة او از قرآن کريم يکي از بهترين ترجمه هاي موجود در زبان هاي اروپايي است و نشانگر نقد منابع و مباحث تاريخي و لغوي وادبي شناخته شده است. استاد فلسفة عرب (اسلام) در دانشگاه سوربن و استاد دانشکدة ادبيات پاريس بود. مقالات متعددي در دايرة المعارف اسلام و در دایرة المعارف بزرگ فرانسه به چاپ رساند و سرانجام در 7 اوت سال 1973 در پاريس درگذشت.

مهم ترين آثار

1. Le coran; traduction selon un essai de reclassement des sourates. Par Regis Blachere. Paris: G. P. Maisonneuve, 1947 – 1950; 1957; Paris: presses Universitaires de France, 1966; 5 ed, 1977.
1. قرآن، ترجمه بر مبناي طبقه بندي دربارة سوره ها.
2. Introduction au corān. Paris: G. P. Maisonneuve, 1947; z ed., Partiellement refondue. Paris: Edition Besson chentemerle, 1959; Paris: G. P. Maisonneuve, 1977.
2. مدخلي بر قرآن.
3. »Note sur le substantitf nafs souffle vital âme dans le coran«, semitica, I, 1948, 69 – 77.
3. يادداشت دربارة نفس حياتي جان در قرآن.
(Great Soviet Encyclopaedia. 13\380; London University. School of oriental and African Studies. Library. 1\942; Robert, 1\359).

13. بلمي، جيمز آندرو Bellamy, James Andrew

تاريخچه

وي در 12 اوت سال 1925 م در شهر انزويل، ايالت اينديانا (امريکا) به دنيا آمد. در سال 1946 از سنترکالج ليسانس علوم انساني گرفت. از سال 1951 تا 1953 با استفاده از بورسية هريسن در دانشگاه پنسيلوانيا، و در 1953 و 1954 با بورسية بنيادفورد به تحصيل پرداخت و 1956 موفق به اخذ درجه دکتري در مطالعات شرقي گرديد. 1956 و1957 مربي موقت زبان عربي در دانشگاه پنسيلوانيا، 1958 و 1959 استاديار دانشگاه ايالتي وين، 1959 و 1960 مربي دانشگاه ميشيگان در شهر ان اربر، 1960 تا 1964 استاديار و 1964 تا 1968 دانشيار شد و سپس به درجه استادي رسيد.

مهم ترين اثر

»The Mysterious letter of The Koran: old Abbreviations of The Basmalah«, JAOS, 1973, 7 – 9.
حروف رمزي قرآن: اختصارات قديمي بسم الله.
(Directory of American Scholars. 3\34).

14. بليايف يوگني آلکساندروويچ Beliaev, Evgeni Alexanderovich

تاريخچه

وي در 21 فوريه سال 1895 م در رژف واقع در استان تورسک (کالينين) متولد شد. از 1913 تا 1916 به تحصيل در دانشکدة زبان هاي شرقي دانشگاه پترزبورگ اشتغال داشت. سال 1922 انستيتوي شرق شناسي مسکو را به پايان رساند و نامزد (دکتر) علوم تاريخي شد. 1962 بدون دفاع از رساله، به دريافت درجه دکتري نايل آمد. 1918 داوطلبانه وارد ارتش سرخ شد. 1924 تا 1929، 1934 تا 1942 و از 1945 تا 1953 استاد مدرسه عالي سياسي وزارت امور خارجة اتحاد شوروي بود. در سال 1935 به مقام دانشياري رسيد و از 1945 تا 1955 سرپرست گروه تاريخ کشورهاي شرق نزديک و دور، در انستيتوي شرق شناسي مسکو شد. وي در سال 1964 درگذشت.

مهم ترين آثار

1. »proiskhozhdenie Islama. Khrestomatiia«, Moskovskii Rabochii. Moskva – Leningrad: Rabochii, 1931, 184.
1. پيدايش اسلام، برگزيده ها.
2. Koran. Per. i komm. I. Iu. Krachkovskogo, Moskvo: IVL, 1963.
2. قرآن (مقدمه).
(Great Soviet Encyclopaedia. 3\139; Miliband, 72).

15. بورکهارت، تيتوس Burckhardt, Titus

تاريخچه

وي اهل سويس بود. در فلورانس (ايتاليا) در سال 1903 به دنيا آمد. علاقه خاصي به هنرهاي شرقي، به ويژه اسلامي، داشت و به همين خاطر تاريخ، علوم و زبان هاي شرقي را فرا گرفت. در زمينة معماري، شهرسازي، جامعه شناسي، علوم و عرفان اسلامي تحقيقاتي انجام داد. در سال 1972 از سوي يونسکو عهده دار حفظ و نگاهداري آثار باستاني شهر فاس در مغرب گرديد. همچنين مدير بنگاه انتشاراتي گراف فرلاگ ـ که چاپ و نشر نسخ کهن را انجام مي دهد ـ بود.

مهم ترين آثار

1. »Du Barzakh«, Etudes traditionnelles 42, 1937, 419 – 427.
1. دربارة برزخ.
2. »De la Thora, de L’Evangile et du Qorān«, Etudes Traditionnelles 43, 1938, 328 – 337.
2. دربارة تورات، انجيل و قرآن.
3. Introduction aux doctrines esoteriques de L’Islām. Lyon: Derain, Alger: Messerschmitt, 1955.
3. درآمدي بر آموزه هاي باطني اسلام.
(Chicago University. Oriental Institute Library. 3\771; London University. School of oriental and African Studies. Library. 2\158–159).

16. بوسکه، ژرژ آنري Bousquet, George Henri

تاريخچه

از اهالي فرانسه و استاد دانشکدة حقوق و جامعه شناسي در الجزاير بود.

مهم ترين آثار

1. snouck – Hurgronje, C. »La legende qoranique d’Abraham et la politique religieuse du prophete Muhammed«, traduit (avec la collaboration de G. W. Bousquet – Mirandolle) avec introduction et portface par G. H. Bousquet, RA 95, 1951, 273 – 288.
1. داستان قرآني ابراهيم و سايت ديني حضرت محمد(ص) (مقدمه و پي نوشت).
2. Noldeke, Theodor, 1836 – 1930. Remarques critiques sur le style et la syntaxe du coran. Traduit avec une postface, observations sociologiques sur le dogme de la precelence du coran, par G. H. Bousquet, paris: A. maisonneuve, 1953.
2. ملاحظاتي دربارة سبک و نحو قرآن (ترجمه، پي نوشت و ملاحظات جامعه شناختي).
(Chicago University. Oriental Institute Library. 3\557–558).

17. بوسه، هريبرت Busse, Heribert

تاريخچه

وي در 26 آوريل سال 1926 م در دودراشتات (آلمان) به دنيا آمد. 1948 تحصيلات دبيرستاني را به پايان رساند. در سال 1956 موفق به اخذ درجه دکتري از دانشگاه ماينتس گرديد. از 1956 تا 1963 دستيار علمي در دانشگاه هامبورگ و در 1964 و 1965 کارشناس انستيتوي شرق شناسي آلمان در بيروت بود. 1965 رساله استادي خود را نگاشت و از همان موقع تا 1970 استاد دانشگاه هامبورگ بود. در 1970 و 1971 استاد ميهمان در دانشگاه بردو، از 1971 تا 1973 استاد دانشگاه بوخوم، از 1973 استاد دانشگاه کيل و سپس در 1980 و 1981 همکار پژوهشي انستيتوي پژوهش هاي دانشگاه بيت المقدس گرديد. بوسه عضو انجمن شرق شناسي و انجمن فلسطيني آلمان بود.

مهم ترين آثار

1. »Herrschertypen im Koran«, Die islamische welt Zwischen Mittelalter und Neuzeit, festschrift für H. R. Roemer. Beirut: 1979, 56 – 80.
1. حکمرانان در قرآن.
2. »The Arab conquest in Revelation and politics«, Israel oriental studies 10, 1980, 14 – 20.
2. پيروزي عرب در وحي و سياست.
3. »Das leben Jesu im Koran«, Christiana Albertina 15, 1981, 15 – 25.
3. مسيح در قرآن.
4. »Das Gleichnis von sämann in Koran«, pro Memoria, des studienjahr der Dormition Abbey auf dem berg sion in Jerusalem, ed. Laurentius klein und Immanuel Jacobs, Jerusalem: 1983, 177 – 197.
4. تمثيل کشتکار در قرآن.
(Chicago University. Oriental Institute Library. 3\808).

18.بول، فرانتسBuhl, Franz

تاريخچه

وی در 6 سپتامبر سال 1850 م در کپنهاگ (دانمارک) به دنیا آمد. در دانشگاه کپنهاگ درس الهیات خواند و 1874 لیسانس گرفت. در سال 1876 به آلمان رفت و 1878 با ارائه پایان نامه ای با عنوان پژوهشی در تاریخ زبان و نحو عربی موفق به اخذ درجه دکتری از دانشگاه لایپزیگ گردید. از 1880 تا 1890 مدرس کتاب مقدس عهد عتیق در دانشگاه کپنهاگ بود. از 1890 تا 1898 در دانشگاه لایپزیگ و از 1898 تا 1932 در دانشگاه کپنهاگ استاد زبان های سامی بود. بول عضو مجمع علمی عربی دمشق بوده است. وی در 24 سپتامبر سال 1932 درگذشت.

مهمترین آثار

1. Muhammeds religiose Forkyndelse efter Quranen. Kobenhavn: J.H. Schultz, 1924.
1. دعوت دینی حضرت محمد(ص) در قرآن.
2. « ÜBer Vergleichungen und Gleichniss im Quran», AO 2, 1924, 1–11.
2. درباره استعاره ها و تمثیل ها در قرآن.
3. - «Zur Kuranexegesc», AO 3, 1925, 97–108.
3. درباره تفسیر قرآن.
4. «Die Schrift und was damit zlusammenhängt im Quran» Oriental Studies Paul Haupt. 1926, 364–373.
4. خط و رابطه آن با قرآن.
(Encyclopaedia Judica. 4\1468; London University. School of oriental and African Studies. Library. 2\147–148).

19. بیج لفلد، ویلم Bijlefeld, Willem A.

تايخچه

وی در 8 مه سال 1925 م در توبلو (اندونزی) به دنیا آمد.1946 از دانشگاه گرونینگن هلند لیسانس الهیات گرفت. در سال 1947 و 1948 در دانشگاه لیدن به تحقیق پرداخت. 1950 از دانشگاه گرونینگن و 1959 از دانشگاه اوترشت درجه دکتری الهیات و مطالعات اسلامی دریافت کرد. از 1950 تا 1955 سرپرست دانشجویان خارجی در دانشگاه لیدن، از 1959 تا 1964 مشاور پروژه اسلام در افریقا (نیجریه شمالی) و از 1964 تا 1966 استادیار زبان عربی و مطالعات اسلامی در دانشگاه ابادان و مدیر پروژه اسلام در افریقا (ابادان) در مرکز مطالعاتی پیربنیگنوس بود. از 1966 تا 1968 دانشیار مطالعات اسلامی، از 1968 استاد، از 1969 مدیر بنیاد مذهبی هارتفرد، از 1967 ویراستار نشریه جهان اسلام و عضو هیأت ویراستاران نشریه مذهب افریقا در لیدن بود.

مهم ترین آثار

1. Some Observations of the Quranic Use of the Terms Prophet and Apostle. 1\1969.
1. تأملاتی چند درباره اصطلاحات قرآنی پیامبر و رسول.
2. «Some Recent Contributions to Quranic Studies: Selected Publications in English, French, and German, 1964–1973», MW 64, 1974, 79–102, 172–179,259–274.
2. برخی مقالات تازه در زمینه مطالعات قرآنی، گزیده نشریات به زبان انگلیسی، فرانسوی و آلمانی، 1964ـ1973.
(Directory of American Scholars. 4\33; Chicago University. Oriental Institute Library. 3\364).

20. بیشای، ویلسن Bishai, Wilson B.

تاريخچه

وی که از اهالی امریکا بود در 18 مه سال 1923 م در ایالت منیه (صعید مصر) دیده به جهان گشود. در سال 1953 لیسانس از یونیون کالج کلمبیا، 1954 فوق لیسانس از مدرسه الهیات سونت دی ادونتیست و 1959 از دانشگاه جانز هاپکینز درجه دکتری دریافت کرد. 1959 و 1960 مدرس زبان های سامی در دانشگاه ویسکانسین، از 1960 تا 1966 استادیار مطالعات خاورمیانه ای در مدرسه بین المللی مطالعات پیشرفته دانشگاه جانز هاپکینز، از 1962 تا 1966 مربی امور خارجه انستیتوی پژوهش های دینی خاورمیانه ای و شمال افریقا و از 1966 مربی مطالعات عربی در هاروارد بود. ویلسن عضو انجمن شرق شناسی و انجمن زبان شناسی امریکا، انستیتوی خاورمیانه ای، انجمن تاریخ امریکا، انجمن مطالعات خاورمیانه ای و انجمن معلمان عربی امریکا بوده است.

مهم ترین اثر

«A Possible Coptic Source for A Quranic Text», JAOS 91, 1971, 125 –128.
منبعی احتمالاً قبطی برای متنی قرآنی.
(Directory of American Scholars. 3\43–44; Chicago University. Oriental Institute Library. 3\389).

منابع

1. Brockhaus Enzylopädie. In zwanzig Banden, siebzebnte völlig neu bearbeitete. Aufl. Des grossen Brockhaus. Wiesbaden: Brockhaus, 1966.
2. Buckland, Charles Edward. Dictionary of Indian Biography. Dehli: S.B. Singh, Indological Book House, Varanasi, 1971.
3. Burton, John. The collection of the Qurān, Cambridge University Press, Cambridge 1977.
4. Chicago University. Oriental Institute Library. Catalog of the Oriental Institute Library University of Chicago. Boson: G.K Hall, 1970.
5. Directory of American Scholars. Edited by Jaoues Cattell Press, New York,
London: R.R.Bowker, 1974.
6. Encyclopaedia Judica. Jerusalem: Encyclopaedia Judica, 1974.
7. Encyclopaedia of the Qurān. Brill: Leiden, 2001
8. Great Soviet Encyclopaedia. A.M.Prokhorov, editor in chief. New York: Macmillan, 1973.
9. Der Grosse Duden–Lexikon. In act Banden, Hrsg. Und bearb. Von der Leaibonredaktion des Bibliographischen Instituts. Mannheim: Bibliographisches Instituts Lexikonverlag, 1964–70, 10V.
10. Haykakan Sovetakan Hanragitaran. Haykakan SSH gitutiunneri. Akademia, Yerevan: 1974.
11. London University. School of oriental and African Studies. Library. Library Catalogue. Boston: G.K.Hall, 1963.
12. Meyers Enzyklopadisches Lexikon. In 25 Banden. Mit 100 Siegnierten sonder beitr. 9., Vollig. Neu bearb. Aufl. Mannheim, Wien, Zurich: Biblographisches Inst. 1971.
13. Miliband, C.D. Biobibliogrephian Dictionary of Soviet Orientalists. Moscow: 1975.
14. The New Encyclopaedia Britannica. 15 th. ed. Chicago: Encyclopaedia Britannica, Inc. Helen Hemingway Benton, 1972.
15. Robert, Paul. Dictionnaire universelles des nouns propres alphabetique et analogique. Paris: Societe du Nouveau Littre, 1974.
16. Archiv für Orientalforschung. Internationale Zeitschrift für die Wissenschaft von Altem Orient. Herausgegeben von Ernts. Berlin: F.Weidner, 1923.
17. Archive Orientalni. Journal of the Czechoslovak Oriental Institute. Prague: 1929

پی نوشت :

* عضو هيئت علمي دانشگاه تهران (پرديس قم)

مقالات مشابه

تحلیلی انتقادی از دیدگاه ذهبی پیرامون «تفسیر به رأی»

نام نشریهمطالعات قرآن و حدیث

نام نویسندهاصغر طهماسبی بلداجی, کیوان احسانی, لیلا قنبری

بررسی اعجاز قرآن کریم از دیدگاه شیخ مفید

نام نشریهکتاب قیم

نام نویسندهسیدمحسن موسوی, محسن جهاندیده, محمدتقی اسماعیل‌پور

تبیین دیدگاه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی

نام نشریهقرآن و علم

نام نویسندهسیدحمید جزائری, عبدالباسط سعدالل

تنويع و تقسيم مباحث علوم قرآن

نام نشریهقرآن شناخت

نام نویسندهعلی‌اوسط باقری

آواشناسی ابن جزری در کتاب النشر فی القراءات العشر

نام نشریهتفسیر و زبان قرآن

نام نویسندهبهمن زندی, سیدحسین میر تقی