1.فرهنگ قرآن

کلید راهیابی به موضوعات و مفاهیم قرآنی

معرفی

فرهنگ قرآن معجم معنایی معارف و مفاهیم قرآن کریم است که به شیوه ای نو و بی نظیر و به شیوه الفبایی موضوعی سامان یافته است. این مجموعه در 33 جلد منتشر شده و دربردارنده هزاران موضوع قرآنی است که افزون بر نقش اطلاع رسانی در زمینه معارف قرآن، خود نوعی تفسیر موضوعی است. فرهنگ قرآن از دستاوردهای علمی دولتمرد فرهیخته، آیت الله هاشمی رفسنجانی و گروهی از قرآن پژوهان پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن است. این اثر به زبان های عربی، اردو و انگلیسی نیز در حال ترجمه و نشر است و نسخه نرم افزاری، موبایلی و تحت وب در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.

ویژگی ها

·  جامع ترین فرهنگ موضوعی قرآن کریم؛

·  در بردارنده بیش از 3000 موضوع اصلی و 60000 عنوان فرعی؛

·  برخوردار از نظام ارجاعات در عناوین مترادف و پیوسته؛

·  در بر­دارنده اعلام قرآن، اعم از اعلام صریح و اشاره ای؛

·  جامع ترین منبع قرآن پژوهی با سه ویژگی دقت، سرعت و آسانی؛

·  کسب رتبه برتر کتاب سال جمهوری اسلامی و کتاب سال حوزه.

2.  المفتاح الجامع

ترجمه عربی فرهنگ قرآن که تاکنون 5 جلد آن در قطع رحلی منتشر شده و شامل بیش از 10 جلد از مجموعه فرهنگ قرآن است.

3.معجم موضوعات و مفاهیم قرآن

ترجمه اردوی فرهنگ قرآن که تاکنون 3 جلد از این معجم منتشر شده و مشتمل بر 3 جلد فرهنگ قرآن می باشد است.

4.Culture of the Qur'an

ترجمه انگلیسی فرهنگ قرآن که 2 جلد آن در دست انتشار بوده و کار ترجمه دیگر مجلدات در دست اقدام است.

5.فرهنگ نامه سبک زندگی در آموزه قرآن واهل بیت

معرفی

سبک زندگي هر جامعه‌اي ، نمای ظاهر و آشکار هويت آن جامعه است و هر جامعه اي زماني مي تواند ثمرات ايدئولوژي و جهان بيني خود را به نمايش بگذارد که سبک زندگي او متناسب با باورها و ارزش هايش، شکل گرفته باشد. جامعه کنوني ما به سبب اثرپذيري از فرهنگ غرب از يک سو و تحت تأثير زندگي قبل از انقلاب اسلامي از سوي ديگر، متأسفانه نتوانسته ميان باورهاي  اصيل اسلامي و سبک زندگي خود در حوزه‌هاي گوناگون فردي و اجتماعي، پیوندی عميق و تنگاتنگ ايجاد کند و در نتيجه دچار نوعي آشفتگي و التقاط فرهنگي شده است و در حقيقت از داشتن سبک زندگي اسلامي به معناي واقعي محروم مانده و نتوانسته است از ميوه‌هاي ارزشمند عقايد و باورهاي ديني خويش در عرصه رفتار و سبک زندگي بهره مند گردد. بر همين اساس، مقام معظم رهبري (دامت برکاته) با ادراک صحيح از اين وضعيت نگران کنندة جامعه، فرمودند: بايد آسيب‌شناسي شود که چرا ما در اين حوزه (سبک زندگي اسلامي) به موضوعاتی همچون فرهنگ کار جمعی، طلاق، مواد مخدر، تعامل با همسایه، صله رحم، فرهنگ رانندگی، علل پرخاشگری و بی صبری، علل قانون گریزی، مصرف گرایی، حقوق زن و فرزند و شوهر و... نپرداخته ایم، فرهنگ نامه سبک زندگی قدمی در پاسخ گویی به مطالبات معظم له می باشد.

ویژگی ها

1. طرح ملی و مورد حمایت شورای عالی انقلاب فرهنگی؛

2.نخستین و جامع ترین فرهنگ نامه در حوزه  سبک زندگی اسلامی؛

3.استفاده از منابع دست اول در  تدوین این فرهنگ نامه؛

4.ارائه محتوا ی روشمند و پژوهش محور در حوزه سبک زندگی؛

5.پاسخگویی به نیازمندی های کاربردی اقشار گوناگون جامعه؛

6.پر کردن خلاء موجود در منابع کتابخانه ای در حوزه سبک زندگی.

6.فرهنگ نامه تحلیلی واژگان مشابه در قرآن

معرفی

دانش  مفردات قرآن کریم، از دانش های بنیادین تفسیر است و به درستی می توان آن را سنگ بنای قرآن پژوهی با رویکرد تفسیر دانست. تحلیل واژه شناسی الفاظ مشابه قرآن از پژوهش های نوینی است که با وجود اهمیت نظری، پیشینه غنی و پر باری ندارد، زیرا تا کنون پژوهش در این عرصه بر محور معنا پژوهی مفردات کلمات بوده و به وحدت یا تفاوت واژه های مشابه توجه دقیق نشده است. فرهنگ نامه تحلیل واژگان مشابه تلاشی کم نظیر در این حوزه است که با کشف دقیق معانی واژگان و تفاوت های ظریف آن ها زمینه دستیابی به معارف جدید آیات قرآن را فراهم کرده است.

ویژگی ها

1.شناسایی و استخراج بیش از 250 گروه واژه مشابه در قرآن؛

2. کشف معانی جدید اصطلاحات قرآنی؛

3. استخراج و تبیین دقیق تفاوت های لغوی و تفسیری میان واژگان مشابه؛

4. دستیابی به اطلاعات بدیع در فرهنگ کلمات قرآن؛

5.چینش گروه واژه های مشابه براساس ترتیب الفبایی برای دسترسی سریع و آسان قرآن پژوهان؛

6. بستر سازی تفسیر واژه بنیاد؛

7. باز شناسی موضوعات دینی.

7.  فرهنگنامه تحلیل وجوه و نظایر قرآن

معرفی

دانش  واژه شناسی الفاظ قرآن کریم از علومی است که نقشی بسیار مهم در فهم عمیق  وتوسعه معارف نورانی آیات الهی دارد. از مسایل مهم در این دانش، شناخت وجوه و نظایر قرآن است که تبیین دقیق معانی آن ها می تواند زمینه دسترسی پژوهشگران قرآنی به مفاهیم عمیق قرآن را فراهم نماید. فرهنگنامه تحلیل وجوه ونظایر قرآن قدمی است در باز شناسی این دانش، با تحلیل دقیق مفردات ذو وجوه و پیامدهای خاص معنایی آن که زمینه توسعه پژوهش های تفسیری را فراهم آورده است.

ویژگی ها

1.دستیابی به اطلاعات نو در فرهنگ واژگانی قرآن؛

2. زمینه سازی تفسیر های واژه بنیاد؛

3. باز شناسی موضوعات دینی؛

4. شناسایی و کشف معانی جدید در حوزه وجوه و نظایر قرآن؛

5. ارائه معانی وجوه و نظایر قرآن براساس ترتیب الفبایی.

8.فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم

معرفی

فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، فرهنگنامه میان رشته ای است که با هدف آشنایی مخاطبان با اصطلاحات و اطلاعات مفید در حوزه مفاهیم و موضوعات سیاسی قرآن کریم  و ارتباط آن با اصطلا حات و مفاهیم رایج در علوم سیاسی تدوین شده است .

ویژگی ها

1. بهر جستن از روش تجزیه و تحلیل معنایی اصطلاحات و مفاهیم قرآنی «توشیهیکو ایزوتسو»؛

2. فراهم سازی زمینه توسعه فرهنگ و ادبیات مشترک پژوهشگران قرآنی و علوم سیاسی؛

3. بهره جستن از منابع کهن لغوی و فرهنگ نامه های تخصصی علوم سیاسی؛

4. رعایت ترتیب الفبایی در چینش 475 اصطلاح سیاسی جهت دسترسی سریع و آسان پژوهشگران؛

5. بهره جستن از اشاره های تاریخی ،کلامی و فقهی در تعریف  اصطلاحات.

9.فرهنگ موضوعی تفاسیر( بر اساس بیست دوره تفسیر قرآن از شیعه و اهل سنت)

معرفی

یکی از ذخایر فرهنگ اسلامی که در آن هزارها موضوع علوم انسانی به تناسب زمان و نیازها و دگرگونی شرایط مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند، منابع تفسیری فریقین است، تنوع و گستردگی اطلاعات در این منابع از یک سو و حجم موضوعات از سوی دیگر، دستیابی به اطلاعات این آثار را با دشواری روبه رو کرده است، از این رو طبقه بندی اطلاعات و موضوع نگاری تفاسیر از کارهای بسیار لازمی بود که باید تهیه می گردید. "فرهنگ نامه موضوعی تفاسیر" قدمی است در این راستا تا پژوهشگران بتوانند به وسیله این اثر در کم ترین زمان به اطلاعات مورد نیاز تفسیری خود دسترسی پیدا کنند. نسخه نرم افزاری، موبایلی و تحت وب این اثردر اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.

ویژگی ها

1.فراهم سازی سریع و آسان به  بیش از 3000 موضوع اصلی و 16000 نمایه ترکیبی و 34000 موضوع فرعی؛

2.باز شناسی موضوعات و عناوین جدید از اطلاعات تفسیری؛

3. طبقه بندی و نظام دهی اطلاعات بر اساس ترتیب الفبایی؛

4.  فراهم سازی زمینه تفسیر موضوعی؛

5.بهره جستن از نظام ارجاعات در عناوین مشابه.

10.اصطلاحنامه معارف قرآن

معرفی

اصطلاحنامه مجموعه ای از اصطلاحات (واژگان متداول و متعارف) است که روابط سه گانه هم ارز، سلسله مراتبی ووابسته را برای ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات معین می کند. گستردگی معارف قرآن و فراوانی منابع و اطلاعات قرآنی که حاصل کوشش سلف صالح و معاصران سخت کوش است، ایجاب می کند که از همه امکانات درجهت سرعت و سهولت دستیابی به این ذخایر گرانبها و ارزشمند بهره گیری شود.

پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با هدف طبقه بندی، ذخیره سازی و بازیابی دقیق و سریع معارف قرآن، گام های بلندی برداشته و در سال های آغازین فعالیت خود، به تدوین اصطلاحنامه معارف قرآن پرداخته و در سال 1385 منتشر شده است.

ویژگی ها:

1.کشف و معرفی بیش از 6000 اصطلاح اصلی قرآن؛

2.کشف و معرفی بیش از 30000 اصطلاح مرتبط و وابسته به اصطلاح اصلی؛

3.طبقه بندی براساس ساختار الفبایی موضوعی در تنظیم اصطلاحات اصلی و وابسته؛

4.فراهم سازی زمینه استفاده از اصطلاح نامه در نمایه سازی.

11.مفتاح التفاسیر

معرفی

بی تردید یکی از ذخایر فرهنگ اسلامی، تفاسیر قرآن است. تفاسیر قرآن، شامل موضوعات و مسائل متنوعی است که به تناسب هر آیه مورد بحث قرار گرفته است. البته تنوع موضوعی تفاسیر قرآن، به علت تنوع موضوعی قرآن است که در آن از موضوعات متعددی سخن رفته است. دستیابی به چند موضوع در چند دوره تفسیر قرآن، کاری است دشوار و توانفرسا.

هدف اصلی این معجم، بکارگیری متون تفسیری به صورت دسته بندی شده براساس سوره های قرآن و مبتنی بر آیات است، تا بتوانیم معارف دینی موجود در تفاسیر را با گستردگی آن براساس آیات را طبقه بندی کنیم و هر آیه را در تفاسیر موجود جستجو نمائیم. کار بر روی این معجم از سال 1366 توسط پژوهشگران پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن آغاز و در سال 1370 منتشر شد.

ویژگی ها

1.دسترسی به 55 دوره تفسیر شیعه و اهل سنت؛

2.فراهم سازی دسترسی سریع و آسان به محتوای تفاسیر مرتبط با آیات قرآن؛

3.طبقه بندی و نظام دهی اطلاعات بر اساس آیات؛

4.فراهم سازی زمینه تشکیل بانک جامع اطلاعات تفاسیر قرآن.

12.معجم الدراسات القرآنیه (فرهنگنامه آثار قرآنی)

معرفی

یکی از عوامل موفقیت هر پژوهش قرآنی، آشنایی با منابع و آثار مرتبط با موضوع آن پژوهش است که از سوی دیگر اندیشمندان به تحریر درآمده است، زیرا آگاهی به چنین آثاری افزون بر اینکه از کارهای تکراری جلوگیری می کند عرصه های جدیدی را نیز به روی پژوهشگر می گشاید که فرهنگنامه آثار قرآنی گامی‏ست در این راستا.

ویژگی ها

1.معرفی 3144 اثر(عربی، فارسی و اردو) درباره 72 مدخل اصلی قرآن؛

2.طبقه بندی مداخل اصلی و هزاران منبع مرتبط براساس ترتیب الفبایی؛

3.فراهم سازی دسترسی سریع و آسان به عناوین آثار قرآنی و مشخصات نشر آن ها.